Η «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων – τον Ιανουάριο του 2004 – για να τιμηθεί η μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων Εβραίων, που έχασαν τη ζωή τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά και να τιμηθεί ο ηρωισμός των Ελλήνων χριστιανών, που διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, έσωσαν πολλούς Εβραίους συμπολίτες τους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και το θάνατο.
Έχει ξεχωριστεί σημασία αυτή η διπλή υπόμνηση της Ημέρας Μνήμης, γιατί στέλνει ένα διπλό μήνυμα.
Ανακαλούμε στη μνήμη μας τα θύματα ενός εγκλήματος, που όμοιο του, ως προς τη σύλληψη και την εκτέλεση του, δεν γνώρισε η ανθρωπότητα.
Το Ολοκαύτωμα, με την εφαρμογή του δόγματος των Ναζί περί φυλετικής καθαρότητα της Άριας φυλής, ήταν η συστηματική εξόντωση περίπου 6 εκατομμυρίων Εβραίων αλλά και άλλων πληθυσμιακών ομάδων – όπως Ρομά, Σίντι, ομοφυλόφιλοι – που θεωρήθηκαν από τους ναζιστές φυλετικά κατώτερες και ανεπιθύμητες.
Τιμώντας τη μνήμη των Εβραίων Μαρτύρων του Ολοκαυτώματος, διατηρώντας ζωντανή στη μνήμη μας τη θηριωδία που προκάλεσε ο ρατσισμός, η ιδεολογία του μίσους και του διαχωρισμού των ανθρώπων σε φυλετικά ανώτερους και κατώτερους, στέλνουμε ένα μήνυμα ενάντια στο ρατσισμό σε όλες του τις εκφράσεις.
Όμως το Ολοκαύτωμα δεν είναι μόνο μια υπόθεση απώλειας ανθρώπινων ζωών, μια υπόθεση μίσους και φανατισμού.
Είναι και μια υπόθεση ηρωισμού απλών ανθρώπων στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη, που αψήφησαν τον κίνδυνο της δικής τους ζωής, για να σώσουν εβραίους συνανθρώπους τους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τον αφανισμό.
Σίγουρα δεν ήταν η μεγάλη πλειοψηφία, όμως τιμώντας με την Ημέρα Μνήμης – εκτός από τα θύματα – και αυτούς ακριβώς τους Ήρωες του Ολοκαυτώματος, στέλνουμε ένα μήνυμα ενάντια στην κοινωνία της παθητικότητας, της αδράνειας και της υποταγής.
Ο ρατσισμός – με πολλές μορφές- όπως και ο αντισημιτισμός, δυστυχώς εξακολουθεί να σπέρνει το δηλητήριο του και στις μέρες μας.
Μάλιστα τους τελευταίους μήνες με τις προσφυγικές ροές που δέχεται η Ευρώπη, βλέπουμε να διογκώνονται ρατσιστικές αντιλήψεις, να ακούγονται φωνές – ακόμα κι από ηγέτες κρατών- που υποθάλπουν την ξενοφοβία και το μίσος.
Η Ευρώπη του Πολιτισμού, η Ευρώπη του Διαφωτισμού, δεν μπορεί να «απαντήσει» στο κύμα των απελπισμένων προσφύγων, που η πολιτική της Δύσης και ο θρησκευτικός φανατισμός της Ανατολής προκάλεσε, ούτε κλείνοντας τα σύνορα της, ούτε δημιουργώντας σύγχρονα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Έτσι λοιπόν, μέσα από εκδηλώσεις σαν τη σημερινή, είναι αναγκαία η υπόμνηση του τι έχει στοιχίσει στην ανθρωπότητα, ο ρατσισμός, το μίσος, ή ο φόβος απέναντι σε κάθε τι διαφορετικό.
Θέλω να ελπίζω ότι η ανάκληση της ιστορικής μνήμης βοηθάει να αντλήσουμε διδάγματα για το παρόν και το μέλλον. Κι αν μπορούμε να κάνουμε καλύτερο τον κόσμο μας.
Τα Γιάννενα τιμούν και φέτος την Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.
Είναι γνωστό πως η πρωτεύουσα της Ηπείρου αποτέλεσε την «πρωτεύουσα» του ρωμανιώτικου εβραϊσμού, με την αρχαιότερη εβραϊκή κοινότητα στην Ελλάδα.
Μια κοινότητα που παρ’ ότι αποδεκατίστηκε από τους Ναζί, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος στο Ολοκαύτωμα, εξακολουθεί και σήμερα να αποτελεί ένα από τα πιο ενεργά «κομμάτια» της πόλης μας.
