Η Τήνος των Θαυμάτων, των Ανέμων, των Ερώτων.
Η Τήνος, το τρίτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων, είναι μια έκπληξη για τον επισκέπτη.
Ένα νησί που αλλάζει, ανάλογα με τα γούστα του καιρού, ανάλογα με τις εποχές.
Τίποτε δεν είναι στατικό σ’ αυτό το μικρό τόπο, που κάποιες φορές φαντάζει απέραντος κι άλλες φορές πάλι μοιάζει να είναι μια σταλιά.
Για πολλούς επισκέπτες η Τήνος είναι το νησί της Μεγαλόχαρης.
Για άλλους πάλι είναι το νησί του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης, της Δήμητρας, του Διόνυσου.
Για όλους όμως είναι ένα νησί θαυμάτων.
Και στα βάθη της ιστορίας της ήταν πάντα ένας τόπος προσκυνήματος.
Πολλούς αιώνες πριν από την εύρεση της εικόνας της Παναγίας, η Τήνος ήταν ένας από τους αρχαιότερους τόπους προσκυνήματος στο Αιγαίο εξ αιτίας του Ιερού του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης.
Τα ερείπια εκείνου του αρχαίου Ιερού Προσκυνήματος διασώζονται στον αρχαιολογικό χώρο, στην περιοχή Κιόνια, τέσσερα χιλιόμετρα από τη χώρα, που είναι επισκέψιμος.
Αλλά και ο Ναός του Ευαγγελισμού, επιβλητικός και μεγαλοπρεπής, είναι κτισμένος πάνω σε ένα αρχαίο θέατρο του Διόνυσου.
Η Τήνος ήταν πάντα χώρος προσκυνήματος στο Αιγαίο και συνέρρεαν πιστοί στα βάθη των αιώνων. Μάλιστα πολύ πριν και από την ακμή της γειτονικής Δήλου, με το Ιερό του Απόλλωνα, ήταν ένας τόπος προορισμού στο Αιγαίο, για πολλούς προσκυνητές που ερχόντουσαν στο Ιερό του Ποσειδώνα, με σκοπό να βρουν την ίαση από τις αρρώστιες τους.
Χαρακτηριστικό του νησιού είναι
η συνύπαρξη Ορθοδόξων και Καθολικών που ζουν αρμονικά με σεβασμό στις θρησκευτικές εκδηλώσεις και λατρείες κάθε Δόγματος. Στο χωριό Ξυνάρα της Τήνου υπάρχει ο Καθεδρικός Ναός της Παναγίας του Ροδαρίου, ενώ υπάρχει το περίφημο Προσκύνημα της Παναγίας της Βρυσιώτισσας από το 17 ο αιώνα και το Πανελλήνιο Καθολικό προσκύνημα της Ιεράς Καρδίας στο Εξώμβουργο.
Αλλά και σήμερα η Τήνος διατηρεί τον προσκηνυματικό και θρησκευτικό της χαρακτήρα. Έχει δε καθιερωθεί στη συνείδηση των Ελλήνων ως το νησί της Παναγίας. Και θα πρέπει να σημειώσουμε ότι στο χώρο του ναού της Μεγαλόχαρης, φιλοξενούνται, πολύ ενδιαφέρουσες μουσειακές συλλογές, τόσο με έργα μεγάλων Τηνίων καλλιτεχνών (Χαλεπάς, Γύζης, Φιλιππότης, κ.ά.), όσο και μια αίθουσα κειμηλίων, όπου μεταξύ των άλλων φιλοξενείται και ένα αντίγραφο της Χάρτας του Ρήγα, αλλά και μια ενδιαφέρουσα Πινακοθήκη με έργα σημαντικών ζωγράφων, Ελλήνων και ξένων.
Οι όψεις του νησιού πολλές. Και όλες τις εποχές.
Την Άνοιξη οι μυρωδιές από τα σπάρτα και τα αγριόχορτα σε μαγεύουν, το καλοκαίρι το νοιώθεις να σε καίει και να σε παρασέρνει το απέραντο γαλάζιο. To φθινόπωρο στήνονται τα πρώτα πανηγύρια με τα ρακοκάζανα και το χειμώνα οι γιορτές δεν σταματούν. Λες και πάντα το νησί αναζητά τρόπους και λόγους να γλεντά και να διασκεδάζει, προσφέροντας απλόχερα τη μαγεία του στον επισκέπτη.
Το καλοκαίρι το νησί ζει 24 ώρες το 24ωρο. Οι επισκέπτες της ένα πολύβουο μελίσσι που δεν έχει σταματημό. Τις νύκτες τα μπαράκια της ασφυκτιούν και τις μέρες οι παραλίες προσφέρουν επιλογές για όλα τα γούστα. Παραλίες για οικογένειες, παραλίες για νεαρόκοσμο με μπαράκια, παραλίες για σερφ.
Οι παραλίες της Τήνου είναι μαγικές και σε ταξιδεύουν. Κρυστάλλινα νερά στην περιοχή του Πόρτο, στην Παχειά άμμο, στην Κολυμπήθρα, στον Άγιο Ρωμανό, στον Όρμο Ιστερνίων, στον Πάνορμο, στους μικρούς κολπίσκους κάτω από την Καρδιανή, στη Λιβάδα, στα Κιόνια.
Η Τήνος της γαστρονομίας
Η επίσκεψη στην Τήνο δεν μπορεί παρά να συνδυαστεί με γευσιγνωσία παραδοσιακών εδεσμάτων συνδυασμένων με ρακί και τοπικά κρασιά. Κάθε εποχή έχει τις δικές της γεύσεις με προϊόντα από το ίδιο το νησί από παραδοσιακές ομελέτες μέχρι λούζες λουκάνικα τυριά (το περίφημο τηνιακό τυρί και η γραβιέρα) η κοπανιστή, η αγκινάρα και βέβαια οι περίφημες πασχαλινές τυρόπιτες, τα αμυγδαλωτά, οι δίπλες, τα παστέλια στο λεμονόφυλλο και τόσα άλλα.
Όλα αυτά γευτείτε τα στα εστιατόρια τις χώρας και στα παραδοσιακά ταβερνάκια των χωριών, καθώς και στις τοπικές εκδηλώσεις και στα πανηγύρια.
Κάθε χρόνο το καλοκαίρι γίνονται οι τοπικές γιορτές της κάπαρης, της αγκινάρας, του μελιού, του ρακιού, της τράτας, της κακαβιάς, της ρίγανης και το κάθε χωριό συναγωνίζεται σε μεζέδες και ποικιλίες εδεσμάτων από τα συγκεκριμένα αγαθά που παράγει ο τόπος μας.
Η εναλλακτική Τήνος
Το ταξίδι στην Τήνο μπορεί να συνδυαστεί και με εναλλακτικές δράσεις όπως πεζοπορία στα καταπληκτικά μονοπάτια μας μέσα σε συστάδες από δρυς και τρεχούμενα νερά που συνδέουν τους παραδοσιακούς οικισμούς μας με μοναδικά μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, αναρρίχηση στον βράχο του Εξώμβουργου, bouldering μιας και διαθέτουμε το μοναδικό πεδίο στις Κυκλάδες, surfing στην παραλία της Κολυμπήθρας με τα ατέλειωτα κύματα, 4Χ4 στα παλιά λατομεία, ιππασία, standing canoe και canoe, ποδήλατο στο Βωλάξ, καταδύσεις
Μοναδικά χωριά, αρχιτεκτονικά κοσμήματα
Το νησί προσφέρεται για διάφορες εξερευνήσεις και επισκέψεις σε σημαντικούς, έως και μοναδικούς χώρους, και διαθέτει οδικό δίκτυο 100 χιλιομέτρων σε όλες τις δυνατές διαδρομές, που μπορεί να γίνουν σε ασφαλτοστρωμένο δρόμο.
Υπάρχουν πάνω από 60 χωριά και τα περισσότερα από αυτά είναι μνημεία κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής.
Στη νότια πλευρά του νησιού αξίζει μια επίσκεψη στα χωριά Τριαντάρος, Δυο Χωριά και Μπερδεμιάρος.
Λίγο πιο πάνω, το χωριό Αρνάδος γειτονεύει με το Μοναστήρι στο Κεχροβούνι, όπου η Μοναχή Πελαγία οραματίστηκε την εύρεση της εικόνας της Μεγαλόχαρης. Και από δω η θέα είναι μοναδική.
Στο κέντρο του νησιού, ξεχωρίζει ο εντυπωσιακός βράχος του Ξώμπουργου. Το αυτοκίνητο πηγαίνει μέχρι τις παρυφές του, ανεβαίνοντας στο οροπέδιο του Φαλατάδου. Είναι η θέση της πόλης της Γεωμετρικής περιόδου, και στην κορυφή του βράχου, σώζονται τα ερείπια του κάστρου.
Το χωριό Τριπόταμος είναι ένα από τα πιο παλιά χωριά των Κυκλάδων και εντυπωσιάζει με τους σκεπαστούς, θολωτούς δρόμους του, ένα μνημείο αρχιτεκτονικής.
Το χωριό Ποταμιά ξεχωρίζει επίσης για τη μοναδική θέση του, τη θέα στο ανατολικό Αιγαίο από ψηλά, και την αρχιτεκτονική του. Λίγο έξω από το χωριό Ταραμπάδος υπάρχει ένα μικρό φαράγγι γεμάτο Περιστεριώνες. Ισως οι πιο εντυπωσιακοί και καλοδιατηρημένοι Περιστεριώνες στο Αιγαίο.
Το χωριό Καρδιανή, όπως και τα Ιστέρνια, θα σας γοητεύσουν.
Ο δρόμος μετά τα Ιστέρνια καταλήγει στον Πύργο, ένα εντυπωσιακό μεσογειακό χωριό, πατρίδα σπουδαίων καλλιτεχνών όπως ο Χαλεπάς (είναι επισκέψιμο το σπίτι του, που είναι μουσείο) και οι Φιλιππότηδες. Λειτουργούν επίσης πολλά εργαστήρια μαρμαρογλυπτών και λιθοξόων, που δουλεύουν με θαυμαστό τρόπο την πέτρα, διατηρώντας μια βαθιά παράδοση.
Το χωριό Βωλάξ, στο κέντρο του νησιού, κυκλωμένο από βουνά, είναι ένα ακόμη μοναδικό τοπίο. Μια μεγάλη περιοχή γύρω από το μικρό καθολικό χωριό είναι διάσπαρτη από γιγάντιες πέτρες που μοιάζουν με θαλασσινά βότσαλα. Τοπίο σεληνιακό, εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.
Το βουνό με τα γιγαντιαία βότσαλα καταλήγει στη θάλασσα της Λιβάδας. Μια παραλία με μεγάλα βότσαλα, αλλά και με βράχους σε εντυπωσιακούς σχηματισμούς από το φάγωμα που τους έχει κάνει ο αέρας.
Η Τήνος των δημιουργών και των καλλιτεχνών.
Ο μύθος λέει πως ο Φειδίας δίδαξε την τέχνη του μαρμάρου στους Τηνιακούς.
Ίσως και να έγινε έτσι.
Διότι από τα τέλη του 2015 η Μαρμαροτεχνία της Τήνου περιλαμβάνεται στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Μια μεγάλη τιμή, αλλά και δικαίωση για τους Τηνιακούς μαστόρους, που έπλασαν την ιστορία τους με μάρμαρο, πατώντας πάνω στα χνάρια των αρχαίων τεχνιτών των Κυκλάδων και συνεχίζουν το έργο τους μέχρι τις μέρες μας. Μια μεγάλη τιμή για την Τήνο και τους Τήνιους λαϊκούς τεχνίτες που έχουν δημιουργήσει κομψοτεχνήματα. Η υποβολή του φακέλου έγινε από το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς.
Επιτρέψτε μου να πω δύο ακόμα λόγια για το θέμα. Η ένταξη της Τηνιακής Μαρμαροτεχνίας στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, δίνει την ευκαιρία να αναδειχθούν μερικές από τις πολλές όψεις της μακραίωνης αυτής λαϊκής τέχνης, όπως οι προφορικές παραδόσεις που συνδέονται με την τέχνη και η σημασία της για τη συλλογική μνήμη και την ταυτότητα των ίδιων των Τηνίων.
Πρόκειται για μια τέχνη που κλείνει μέσα της όλα τα στάδια, από την εξόρυξη του μαρμάρου, τα μοτίβα (κυπαρίσια, καράβια κλπ), που αποτυπώνουν οι τεχνίτες στα έργα τους, τις τελετουργικές και εορταστικές πρακτικές που ακολουθούνται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως στη διάνοιξη ενός λατομείου, στη μετάβαση από το στάδιο της μαθητείας στη βαθμίδα του μάστορη, στη γιορτή του προστάτη αγίου των μαρμαράδων (που είναι ο Άγιος Χαράλαμπος), αλλά και γνώσεις και πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν.
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι το μάρμαρο ήταν γνωστό στον κυκλαδικό πολιτισμό της 3ης πΧ χιλιετίας. Η νεότερη μαρμαρογλυπτκή σημείωσε αξιόλογη ανάπτυξη, με σημαντικότερο κέντρο την Τήνο (ήδη από τον 17ο αιώνα). Στα Έξω Μέρη, και στον Πύργο, περιοχή άγονη και με πολλά λατομεία, η μαρμαροτεχνία ακόμη επιβιώνει.
Η παλιά παράδοση των Τηνιακών στην τέχνη του μαρμάρου επεκτείνεται, μετά το 1830, και στην Αθήνα. Δημιουργούν εκεί ένα ισχυρό δευτερογενές κέντρο και συνεργάζονται με Έλληνες και ξένους αρχιτέκτονες για τα νεοκλασικά μέγαρα της πρωτεύουσας, τις εκκλησίες της και την αναστήλωση των αρχαίων μνημείων. Από αυτούς θα προέλθουν οι πρώτοι μαθητές του Πολυτεχνείου και μεγάλος αριθμός καλλιτεχνών (Δημ. Φιλιππότης, Γ. Βιτάλης, Γιαννούλης Χαλεπάς, Λάζ. Σώχος, Ν. Γύζης, Νικηφ. Λύτρας και πολλοί άλλοι). Όλοι ανήκουν σε οικογένειες με παράδοση στο μάρμαρο και διδάχτηκαν την τέχνη στα πατρικά ή συγγενικά εργαστήρια.
Από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ανοίγουν εργαστήρια και σε άλλες ελληνικές πόλεις, ενώ συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους στη Σμύρνη, την Πόλη, τη νότια Ρωσία, τη Ρουμανία, την Αίγυπτο.
Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω όλους για τη σημερινή σας παρουσία και ιδιαίτερα το γραφείο του ΕΟΤ στο Μιλάνο και προσωπικά τη διευθύντρια του γραφείου την κ. Μπουλασίδου γιατί χωρίς τη δική της προσφορά και συνεργασία δεν θα ήταν δυνατή η διενέργεια της εκδήλωσης αυτής.
Το ταξίδι στην Τήνο δεν σταματά εδώ σας περιμένουμε να δείτε από κοντά τις ομορφιές της και να ζήσετε τη μοναδικότητά της μέσα από το θαύμα και την ενέργεια που προσδίδει ο Ιερός αυτός βράχος.
