103 χρόνια ελεύθερης ζωής μετρούν τα Γιάννενα.
Μετά από 483 χρόνια στο σκοτάδι της σκλαβιάς, η πόλη ξημέρωσε το πρωινό της 21ης Φεβρουαρίου του 1913, με το φως της λευτεριάς.
Χρειάστηκαν τρεις περίπου μήνες σκληρών μαχών σε αντίξοες καιρικές συνθήκες, για να εκπορθήσει ο ελληνικός στρατός τις ισχυρές οχυρωματικές γραμμές των Τούρκων στα υψώματα γύρω από τα Γιάννενα και τα τρομερά οχυρά του Μπιζανίου και να μπει νικητής στην πόλη.
Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων, αποτελεί ιστορικό γεγονός για την Ήπειρο και την Ελλάδα ολόκληρη.
Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα έχουν τους δικούς τους πρωταγωνιστές.
Οι πρωταγωνιστές της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων είναι οι χιλιάδες αγωνιστές από κάθε γωνιά της Ηπείρου και το πρωτόγνωρο κύμα των εθελοντών που έσπευσε από την Κρήτη, τη Μάνη, τα Ιόνια νησιά, την Κύπρο και κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και από την Ευρώπη. Ακόμη και από την Αμερική.
Τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα δεν έρχονται ξαφνικά. Δεν αναδύονται από το πουθενά και στην Ήπειρο υπήρξε το υπόβαθρο που τα δημιούργησε.
Παρά την υποδούλωση για σχεδόν μισό αιώνα, ο Ηπειρώτης διατήρησε μια συλλογική συνείδηση, κρατήθηκε από την ταυτότητα του, δημιούργησε παράδοση στην παιδεία.
Οι Ηπειρώτες της διασποράς διέθεσαν -αρχικά στην Ήπειρο και στη συνέχεια σε όλο τον ελληνισμό – τα οικονομικά μέσα για την ίδρυση σχολείων, την εκτύπωση βιβλίων.
Οι περίφημες σχολές των Ιωαννίνων, καρπός της φιλοπατρίας των ηπειρωτών ευεργετών καθιστούν τα Γιάννενα πνευματική πρωτεύουσα του γένους το 17ο και 18ο αιώνα.
Την εποχή πριν από την απελευθέρωση η παιδεία δημιουργεί το πνευματικό οπλοστάσιο των Ιωαννίνων.
Είναι γνωστή η ιστορία με τον θυμόσοφο Τουρκογιαννιώτη της εποχής, Νουρί Εφέντη, απόφοιτο της Ζωσιμαίας σχολής, ο οποίος απευθυνόμενος σε ομοθρήσκους του, τους είπε: «Μωρέ μπανταλοί, δε γλέπητε μπροστά σας και τα μακρινά κοιτάτε; Εδώ μωρέ μέσα στα Γιάννενα οι Ρωμιοί έχουν τόπια και κανόνια και ντουφέκια, για να μας βαρέσουν και δεν τα γλέπητε;
Κι όταν τον ρώτησαν που είναι αυτά τα όπλα των Ρωμιών, τους οδήγησε στη Ζωσιμαία Σχολή για να δουν το «εργοστάσιο» που έβγαζε τα ντουφέκια και τα τόπια (τα κανόνια) των Γιαννιωτών.
Οι επετειακές εκδηλώσεις, σαν τη σημερινή, έχουν αξία, γιατί υπενθυμίζουν ότι είμαστε μέλη μιας κοινότητας, που έχει παρελθόν, έχει και συνέχεια. Μέλλον!
Αυτή άλλωστε είναι η προσφορά της ιστορικής μνήμης.
Τα Γιάννενα, η πόλη των γραμμάτων, των επαναστάσεων των θρύλων του πολιτισμού των ευεργετών, με αφετηρία και «όχημα» το παρελθόν, την ιστορική μνήμη, την ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα και την παράδοση στην παιδεία, προσπαθεί να οικοδομήσει το μέλλον, σε καιρούς δύσκολους.
Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά, με πείσμα και αποφασιστικότητα. Με συνεργασία και συνεννόηση.
Με εξωστρέφεια και σχέδιο. Με πίστη στις ατομικές και συλλογικές μας δυνάμεις.
Γιατί αυτός είναι ο μόνος δρόμος που θα μας βγάλει από τα σημερινά αδιέξοδα.
Κι όπως έχω πει πάρα πολλές φορές, όλοι όσοι έχουμε δημόσιο ρόλο και λόγο, οφείλουμε να εμπνεύσουμε εμπιστοσύνη, να εμφυσήσουμε αισιοδοξία, σε μια κοινωνία εξουθενωμένη.
Σας ευχαριστώ πολύ
και θα παραχωρήσω το βήμα για την επετειακή ομιλία στη Δρ Ελένη Κουρμαντζή.
Τη γνωρίζετε όλοι, υπήρξε ένα από τα παλαιότερα και με πολύπλευρες δραστηριότητες, μέλη του Διδακτικού και Επιστημονικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου μας.
Το θέμα της ομιλίας – «Ελληνική Νομαρχία, Ήτοι Λόγος περί Ελευθερίας»- είναι με έναν τρόπο επίκαιρο στις μέρες μας, καθώς αφορά σε ένα έργο που ανήκει στα πλέον ριζοσπαστικά κείμενα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και το περιεχόμενό του περιστρέφεται όχι μόνο γύρω από την προτροπή απόκτησης της ελευθερίας, αλλά και γύρω από το πλαίσιο της ιδανικής λειτουργίας της κοινωνίας.
