Σύναξη
Έξω από την Μαρώνεια, 10 χλμ. ανατολικά, στους πρόποδες του Αγ. Γεωργίου, στην παράλια θέση Σύναξη, αποκαλύφθηκε μεγάλη τρίκλιτη με εγκάρσιο κλίτος βασιλική, της οποίας το ανατολικό τμήμα είναι χτισμένο με μάρμαρα από αρχαιότερα κτίρια της εποχής των Αντωνίνων (96-112).
Σύμφωνα με τον γεωγράφο Στραύωνα, ηρώων του Μάρωνος υπήρχε κοντά, στην ομηρική πρωτεύουσα των Κικόνων Ισμάρα. Είναι πολύ πιθανόν λοιπόν το άβατο ιερό στη Σύναξη να ήταν αφιερωμένο στον Μάρωνα και να μεταφέρθηκε εκεί από την δυσπρόσιτη ακρόπολη της Ισμάρας (Άγιος Γεώργιος) επί Αδριανού (117-138) , ο οποίος γνωρίζουμε ότι επισκέφθηκε τις πόλεις της Θράκης.
Η Σύναξη βρίσκεται ακριβώς αντίκρυ και προς βορά του ιερού των μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης. Η απόσταση μάλιστα Σύναξη – Σαμοθράκη είναι συντομότερα ανάμεσα στο νησί και τη θρακική του Περαία. Συνεπώς, από τη Σύναξη επιβιβάζονταν και αποβιβάζονταν οι προσκυνητές για τη Σαμοθράκη. Και το κτίριο με τα πολλά δωμάτια, που αποκαλύφθηκε στην παραλία της Σύναξης, είναι ένας ξενώνας, που εξυπηρετούσε τους προσκυνητές αυτούς. Δεν είναι παράξενο, επομένως, γιατί στη θέση αυτή ιδρύθηκε και το ηρώων του Μάρωνος και αργότερα η παλαιοχριστιανική βασιλική.
Πάνω στη βασιλική, και με οικοδομημένα υλικά παρμένα αποκλειστικά από τα ερείπιά της, μοναχοί ίδρυσαν μοναστήρι, που αποτελούσε την κεντρική λαύρα ασκητών, διασκορπισμένων στη γύρω βραχώδη και δυσπρόσιτη περιοχή. Ο μοναστικός αυτός εποικισμός πρέπει να συσχετισθεί με την αναβίωση και ανακατάταξη των αστικών κέντρων και της υπαίθρου του Βυζαντίου κατά τον 9ο/10ο αι. Της ίδιας εποχής είναι και η παλαιότερη εφυαλωμένη κεραμική, που βρέθηκε στη Σύναξη.
Οι μοναχοί, ακολουθώντας τις αρχές της μίμησης, που χαρακτηρίζει την βυζαντινή δημιουργικότητα κυρίως την εποχή αυτή, έκτισαν το μοναστικό εγκαθίδρυμά τους, ακριβώς επάνω στα θεμέλια και τους τοίχους της παλαιοχριστιανικής βασιλικής, εις τρόπον ώστε η μία πτέρυγά του να βρεθεί εγκατεστημένη στο βόρειο κλίτος της βασιλικής, η άλλη στο νότιο και η αυλή στο κεντρικό. Οι τοίχοι της βασιλικής χρησιμοποιήθηκαν ως περίβολος της μονής, γι’ αυτό και συντηρημένοι για πολλούς αιώνες διατηρήθηκαν έως τις ημέρες μας σε κάποιο σχετικό ύψος. Η μονή έζησε μέχρι τον 13ο αι., οπότε οι μοναχοί, λόγω της ανασφάλειας και τις καιρικής στενώσεως των πραγμάτων, μετακόμισαν σε κάποιο ασφαλέστερο αστικό κέντρο, π.χ. την γειτονική Μαρώνεια.