Με μοναδικό θέμα στην ημερήσια διάταξη την πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης για το σταθμό του Μετρό της οδού Βενιζέλου πραγματοποιήθηκε σήμερα, Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου 2015, η 20η ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, παρουσία φορέων και βουλευτών της πόλης.
Ο Γιάννης Μπουτάρης, στην τοποθέτησή του αναφέρθηκε στην πρόταση του Δήμου, η οποία εγκρίθηκε από το ΚΑΣ στη συνεδρίαση της 15ης Σεπτεμβρίου 2015, στο σκέλος της για τη διάσωση και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων in situ. Τα βασικά σημεία της πρότασης, για τα οποία μίλησε ο Δήμαρχος είναι τα εξής:
• Η πρόταση έχει τον χαρακτήρα της μεταβατικής λύσης: έως ότου λυθούν όλα τα τεχνικά ζητήματα που αφορούν το σταθμό, και το κατά πόσον μπορεί αυτός να κατασκευαστεί χωρίς την απόσπαση των αρχαιοτήτων. Η λύση αυτή στοχεύει στο να αποτραπούν τα προβλήματα καθημερινής λειτουργίας της πόλης (ασφαλής κυκλοφορία πεζών και οχημάτων, εμπορική δραστηριότητα, λαμαρίνες, κ.τ.λ.)
• Η πρόταση για την υπόγεια διάβαση στο σταθμό της Βενιζέλου, λαμβάνει υπ’ όψιν της ότι ο χρόνος κατασκευής του σταθμού δεν συμπίπτει με τον χρόνο ολοκλήρωσης του έργου, σύμφωνα και με σχετικές δηλώσεις αρμοδίων, όπως ο πρώην υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Αττικό Μετρό Α.Ε., Χρήστος Τσίτουρας και ο πρώην Γ. Γ. Δημοσίων Έργων, Στράτος Σιμόπουλος, ότι στα σημεία που υπάρχει κώλυμα, είτε με τα αρχαία της Βενιζέλου, είτε με τις απαλλοτριώσεις στη Βούλγαρη, το έργο θα συνεχίζεται υπογείως, και όταν βρεθεί λύση θα γίνουν οι υπόλοιπες εργασίες
• Η πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης συνίσταται στην ανεξαρτητοποίηση του προϋπολογισμού για τις αρχαιότητες από εκείνον για το έργο του Μετρό
• Δεν τίθεται θέμα κατάργησης του Σταθμού Βενιζέλου. Η θέση του Δήμου ήταν και παραμένει και «Μετρό και Αρχαία», «και Σταθμός και Αρχαία»
• Η ιδέα και πρόταση την οποία προώθησε ο Δήμος Θεσσαλονίκης από τις αρχές Μαΐου του 2015 και έφτασε στο ΚΑΣ στις 15 Σεπτεμβρίου λύνει προβλήματα που κανείς δεν ήθελε και δεν μπορούσε να λύσει, εξυπηρετεί άμεσα τις ανάγκες της πόλης και βοηθάει να προχωρήσει το μετρό που έχει βαλτώσει μέσα στις αντιδικίες της Αττικό Μετρό και των εργολάβων
• Ο αγώνας που έδωσε ο Δήμος από τις αρχές του 2013 μέχρι σήμερα δεν είχε ως στόχο την κατάργηση του σταθμού Βενιζέλου. Αυτό αποδεικνύεται πεντακάθαρα από την πρόσφατη γνωμοδότηση του ΚΑΣ (της 15/09/2015). Ειδικότερα, το ΚΑΣ γνωμοδότησε υπέρ της έγκρισης της πρότασης του Δήμου Θεσσαλονίκης για την κατά χώρα διατήρηση των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν στο αρχαίο σταυροδρόμι Εγνατίας και Βενιζέλου. Η διατήρηση των αρχαιοτήτων κατά χώρα κρίθηκε από το ΚΑΣ αναγκαία «για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος που συνίστανται στη διαφύλαξη και προστασία της αυθεντικότητας του μοναδικού αυτού μνημειακού συνόλου για την παγκόσμια κληρονομιά».
• Επιπλέον το ΚΑΣ έκρινε ότι δεν υπάρχει εμπεριστατωμένη μελέτη για την ανάδειξη των συγκεκριμένων αρχαιοτήτων. Και ότι η παρέλευση μακρού χρόνου από την ανασκαφή εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την ακεραιότητα των μνημείων. Έτσι, γνωμοδότησε να συνταχθεί πλήρης αρχιτεκτονική μελέτη από το Δήμο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και την Αττικό Μετρό, για να αναδειχθούν οι αρχαιότητες σε συνδυασμό με τα παρακείμενα μνημεία της πόλης, όπως ακριβώς ζήτησε και ο Δήμος μας. Τέλος, το ΚΑΣ πρόσθεσε ότι αυτή η ανάδειξη των αρχαιοτήτων πρέπει να μελετηθεί «ανεξάρτητα από την κατασκευή ή όχι του σταθμού». Συνεπώς, το ζήτημα της κατασκευής του σταθμού παραμένει ανοιχτό. Κυρίως, όμως, αποσυνδέονται τα δύο ζητήματα, απελευθερώνεται το ένα από το άλλο και παρέχεται η δυνατότητα να λήξει επιτέλους η σύγκρουση και ο αλληλοσπαραγμός.
Ο Γιάννης Μπουτάρης αναφέρθηκε ακόμη στις πρόσφατες επαφές του με αρμόδιους κυβερνητικούς παράγοντες, όπως ο πρώην Υπουργός Πολιτισμού, Νίκος Ξυδάκης και ο πρώην Αναπληρωτής Υπουργός Μεταφορών, Χρήστος Σπίρτζης, που στη νέα κυβέρνηση ανέλαβε χρέη Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, τους οποίους και είχε ενημερώσει, βρίσκοντας θετική ανταπόκριση, σχετικά με τη μεταβατική πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι τίποτε δεν έγινε εν κρυπτώ από την πλευρά της Δημοτικής Αρχής. Στο ίδιο πλαίσιο υπενθύμισε και τη συνεδρίαση (19/6/2015) της Επιτροπής Παρακολούθησης του Έργου, που είχε συσταθεί από το Δημοτικό Συμβούλιο στη Συνεδρίαση της 3ης Απριλίου 2015, στη διάρκεια της οποίας ο Δήμαρχος ενημέρωσε τα μέλη της Επιτροπής για την πρόταση του Δήμου και για τα οφέλη που προκύπτουν από αυτήν.
Αναφορικά με την εμπειρογνωμοσύνη σχετικά με τη δυνατότητα κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου χωρίς την απόσπαση των αρχαιοτήτων, ο Δήμαρχος ενημέρωσε το Σώμα ότι οι επαφές έχουν ήδη γίνει. Συγκεκριμένα, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί δύο συναντήσεις με Ρώσους εμπειρογνώμονες, στη διάρκεια των οποίων εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους να αναλάβουν την υπόθεση αλλά και τη βεβαιότητα ότι η κατασκευή του σταθμού είναι εφικτή χωρίς την απόσπαση των αρχαιοτήτων. Δυστυχώς, το δημοψήφισμα και οι εκλογές του Σεπτεμβρίου που μεσολάβησαν, διέκοψαν την επικοινωνία, η οποία, όμως θα συνεχιστεί. Όσον αφορά τον βρετανό εμπειρογνώμονα, έχει σταλεί σχετική επιστολή και αναμένεται η απάντηση.
Τέλος, ο Δήμαρχος τόνισε ότι το έργο του Μετρό δεν κινδυνεύει με απένταξη εξαιτίας του Σταθμού Βενιζέλου, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Όπως ανέφερε, σε έγγραφο της Αττικό Μετρό προς την κατασκευάστρια Κοινοπραξία (της 24ης Μαρτίου 2014), αναφέρεται ότι «οι Σταθμοί Βενιζέλου, Βούλγαρη και Ν. Ελβετίας, όπου υπάρχουν προβλήματα έως σήμερα, αποτελούν το 5,5% του συνολικού συμβατικού αντικειμένου του έργου».
Ακολούθως ο Δήμαρχος αναφέρθηκε επιγραμματικά στις δέκα αρχές, πάνω στις οποίες στηρίζεται η πρόταση του Δήμου:
• Αρχή της νομιμότητας: Η πρόταση κινείται σαφώς στη γραμμή του ισχύοντος δικαίου και της ΥΑ του Ιανουαρίου του 2014 [: «και μετρό και αρχαία»]
• Αρχή της χρηστής διοίκησης, της στάθμισης των συνθηκών και των αναγκών όλων και της εξυπηρέτησης και προστασίας του κοινού συμφέροντος
• Αρχή της συνύπαρξης/συμπόρευσης του τεχνικού έργου με την ανάγκη προστασίας και ανάδειξης των αρχαιοτήτων
• Αρχή της οικονομίας και της απλότητας
• Αρχή της λελογισμένης και χρηστής διαχείρισης του δημοσίου χρήματος
• Αρχή της προσβασιμότητας και της προσφοράς σε όλους και όχι μόνο στους χρήστες ή στους επιχειρηματίες κατασκευής και λειτουργίας του μετρό
• Αρχή διατήρησης και ανάδειξης της ενότητας και της ιστορικής συνέχειας της πόλης, ιδίως ως προς τα γειτνιάζοντα μέρη ενός ευρύτερου συνόλου στο ιστορικό κέντρο της
• Αρχή της αναλογίας προς άλλες ευρωπαϊκές πόλεις
• Αρχή της λήψης υπόψη εξαιρετικών και ειδικών συνθηκών και αναγκών (οι «κανόνες» και οι «εξαιρέσεις» τους)
• Αρχή της μη πρόκλησης ανεπανόρθωτων βλαβών και της μη δημιουργίας μη αναστρέψιμων καταστάσεων
Ακόμη, ο Γιάννης Μπουτάρης, παρέθεσε το ακριβές χρονολόγιο ενεργειών, από τον Απρίλιο του 2015 έως και σήμερα, στο οποίο καταγράφονται οι ακόλουθες πρωτοβουλίες και κινήσεις του Δήμου:
• Τέλη Απριλίου 2015 δημοσιεύματα που επισημαίνουν τον κίνδυνο από τη μη επίλυση των προβλημάτων που έχουν ανακύψει από την άρνηση της ανάδοχης Κοινοπραξίας να συνεχίσει το έργο
• Στις 06/05/2015 επιστολή του Δημάρχου Θεσσαλονίκης προς την Αττικό Μετρό που εκφράζει τις ανησυχίες του για την εξέλιξη του έργου και για το κόστος των αρχαιολογικών ανασκαφών
• Στις 07/05/2015 διατύπωση της πρότασης του Δήμου Θεσσαλονίκης για ένα βήμα μπροστά στο αιώνιο σταυροδρόμι και στο σταθμό Βενιζέλου
• Επίσκεψη του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Οικονομίας στο χώρο των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου
• Στις 25/05/2015 διατύπωση της τελικής πρότασης του Δήμου Θεσσαλονίκης για το σταυροδρόμι των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου και του σταθμού Βενιζέλου του Μετρό
• Στις 03/06/2015 συζήτηση στο Συμβούλιο της Επικρατείας της δεύτερης αίτησης ακύρωσης που έχει καταθέσει ο Δήμος
• Επίσκεψη του Υπουργού Πολιτισμού, Νίκου Ξυδάκη, στο χώρο των αρχαιοτήτων στο σταθμό Βενιζέλου
• Στις 19/06/2015 ενημέρωση της Επιτροπής παρακολούθησης του Έργου του Μετρό, η οποία συστάθηκε με σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου κατά τη συνεδρίαση της 03/04/2015 από το Δήμαρχο Θεσσαλονίκης στην οποία παρουσιάσθηκε η πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων και την κατασκευή της υπόγειας διάβασης
• Στις 22/06/2015 σύσκεψη στο Υπουργείο Πολιτισμού στην οποία συμμετείχε ο Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού, Ν. Ξυδάκης, ο Αναπληρωτής Υπουργός Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού, Χ. Σπίρτζης, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης και η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού, Μαρία Βλαζάκη, κατά την οποία κατατέθηκε η πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης με τις δέκα αρχές στις οποίες στηρίζεται η πρόταση αυτή, καθώς και τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η αποδοχή της. Κατατέθηκε επίσης και το τεύχος με την απεικόνιση της ιδέας για την ανάδειξη των αρχαιοτήτων στην περιοχή Βενιζέλου
• Στις 25/06/2015 συνεδρίαση στην Διαρκή επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής σχετικά με το Μετρό Θεσσαλονίκης και παρουσίαση της ιδέας- πρότασης του Δήμου Θεσσαλονίκης, με παρουσία του Δημάρχου Θεσσαλονίκης
• Στις 15/09/2015 εισαγωγή προς γνωμοδότηση στο ΚΑΣ για την έγκριση ή μη πρότασης του Δήμου Θεσσαλονίκης για την ανάδειξη των αρχαιοτήτων στην περιοχή του σταθμού Βενιζέλου στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης
• Στις 23/09/2015 ενημέρωση κλιμακίων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το έργο του Μετρό Θεσσαλονίκης.
Καταλήγοντας στην παρέμβασή του, ο Δήμαρχος, υπογράμμισε ότι η πρόταση του Δήμου Θεσσαλονίκης δεν υπονομεύει σε καμία περίπτωση την ολοκλήρωση του έργου, αντίθετα λαμβάνει υπ’ όψιν τόσο την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου, όσο και την ανάδειξη και αξιοποίηση των αρχαιοτήτων, αλλά και την αποκατάσταση της εύρυθμης καθημερινής λειτουργίας της πόλης.
Ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, Παναγιώτης Αβραμόπουλος, δήλωσε ότι όλοι οι αρμόδιοι φορείς θα πρέπει να αρθρώσουν μία κοινή πρόταση και ομόφωνη απόφαση, ώστε και το έργο να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί αλλά και να διατηρηθεί η ιστορική κληρονομιά της πόλης, ο πολιτισμός της και το μέλλον της.
Από την πλευρά του ο δημοτικός σύμβουλος, Ανδρέας Κουράκης, ο οποίος έχει αναλάβει υπεύθυνος για την παρακολούθηση του έργου, διευκρίνισε ότι κατά την άποψη του Δήμου υπάρχει η δυνατότητα να κατασκευαστεί το Μετρό, να παραμείνει το αρχαίο σταυροδρόμι στη θέση του και να κατασκευαστεί ο σταθμός στην οδό Βενιζέλου εντός των νέων δεδομένων ως προς την ολοκλήρωση του έργου, δηλαδή έως το 2019.
Η Καθηγήτρια του Τμήματος Αρχιτεκτόνων και Διευθύντρια του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ «Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Μνημείων Πολιτισμού», Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου, παρουσίασε την προκαταρκτική επιστημονική πρόταση, η οποία προβλέπει:
• Ανάδειξη των Αρχαιοτήτων που ήρθαν στο φως στο σταθμό του Μετρό στη Βενιζέλου
• Οργανική ενσωμάτωσή τους στον μνημειακό πλούτο της άμεσης και ευρύτερης περιοχής
• Αρμονική ένταξη και οργάνωση της επισκεψιμότητάς τους στον πολεοδομικό ιστό του ιστορικού κέντρου και
• Συσχετισμό τους με το είδος της οικονομικής – εμπορικής δραστηριότητας, που για αιώνες αναπτύσσεται στο συγκεκριμένο σταυροδρόμι, όπως η μεταλλοτεχνία και η κοσμηματοτεχνία
Η Ομάδα Μελέτης της προκαταρκτικής επιστημονικής πρότασης αποτελείται από την κ. Αλεξοπούλου και τους:
• Γιώργο Παπακώστα, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, Καθηγητή του Τμήματος Αρχιτεκτόνων ΑΠΘ, Διευθυντή του Δ.Π.Μ.Σ. Αρχιτεκτονικής Τοπίου
• Απόστολο Βέττα, Αρχιτέκτονα Μηχανικό, Ομότιμο Καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών ΑΠΘ
• Δημήτρη Χατζόπουλο, Αρχιτέκτονα Μηχανικό
• Χριστόφορο Αγαλερίδη, Αρχιτέκτονα Μηχανικό
• Σίμο Αντωνιάδη, Αρχιτέκτονα Μηχανικό