Με την καταγραφή των βασικών συμπερασμάτων ολοκληρώθηκε το βράδυ του Σαββάτου το τριήμερο Διεθνές συνέδριο για «Βιώσιμη, οικολογική, οικονομική διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική» που διοργάνωσαν η Περιφέρεια Αττικής και ο ΕΔΣΝΑ. Στα συμπεράσματα
τονίζεται, μεταξύ άλλων ότι η Περιφέρεια Αττικής και ο ΕΔΣΝΑ έχουν το καθήκον και την υποχρέωση να αντιμετωπίσουν το κρίσιμο και επείγον ζήτημα στη βάση της εφαρμογής του προγράμματος που έχει καταθέσει η νέα Περιφερειακή Αρχή.
Το βασικό συμπέρασμα που κατέληξε το διεθνές συνέδριο είναι ότι έχει έλθει πλέον η ώρα η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής να γίνει ισχυρό χαρτί ανάπτυξης για την δημιουργία θέσεων εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος – μια νέα διαχείριση που μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο και για τις άλλες Περιφέρειες της χώρας .
Συνοπτικά τα βασικά συμπεράσματα στα οποία κατέληξε το συνέδριο, όπως διατυπώθηκαν από τον Σταύρο Ιατρού, μέλος της ΕΕ του ΕΔΣΝΑ, είναι τα εξής:
• Καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη υλοποίησης του νέου, δίκαιου και βιώσιμου οικολογικά και οικονομικά μοντέλου διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική.
Μιας αποκεντρωμένης, με δημόσιο χαρακτήρα, διαχείρισης εναρμονισμένης με την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Μια νέα διαχείριση με έμφαση στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών στην κατεύθυνση της «ανάστροφης πυραμίδας», δηλαδή στην εγκαθίδρυση αποτελεσματικών συστημάτων πρόληψης, χωριστής συλλογής
ανακυκλώσιμων αποβλήτων μέσω της διαλογής στην πηγή, επαναχρησιμοποίησης / ανακύκλωσης.
• Έμφαση πρέπει να δοθεί στην εφαρμογή των Τοπικών Σχεδίων Αποκεντρωμένης Διαχείρισης των Δήμων.
• Παράλληλα είναι απαραίτητη η εκπόνηση, με ανοικτές, συμμετοχικές διαδικασίες, προγραμμάτων και δράσεων με στόχο την εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και δραστηριοποίηση των τοπικών κοινωνιών, των πολιτών και των φορέων στην κατεύθυνση της εφαρμογής των αρχών του νέου μοντέλου διαχείρισης.
• Στο Συνέδριο παρουσιάστηκε εκτενώς η διεθνής εμπειρία, μέσα από συγκεκριμένες περιπτώσεις επιτυχημένων πρακτικών, αναδεικνύοντας την ανάγκη για σαφή στόχευση του νέου σχεδιασμού με επίκεντρο τις ανάγκες των πολιτών, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος.
• Η διαρκής διαβούλευση σε συνεργασία με τη νέα κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους Δήμους και τους εργαζόμενους στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τον ΕΔΣΝΑ, την επιστημονική κοινότητα αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την εκπόνηση και την εφαρμογή του νέου μοντέλου.
• Στο πλαίσιο αυτό επιβάλλεται η άμεση προώθηση της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ (όπως ορίζει και ο νόμος 4042 του 2012), λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι αποτελεί αιρεσιμότητα (δηλαδή προϋπόθεση για την έναρξη) του εγκεκριμένου ΠΕΠ Αττικής 2014-2020 με προθεσμία εκπλήρωσης την 30η Σεπτεμβρίου 2015.
• Το νέο μοντέλο διαχείρισης των απορριμμάτων της Περιφέρειας Αττικής, της μεγαλύτερης Περιφέρειας της χώρας, μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο για τις υπόλοιπες Περιφέρειες.
Νωρίτερα είχε προηγηθεί Στρογγυλό Τραπέζι, όπου μετείχαν οι: Γιάννης Τσιρώνης, αναπληρωτής Υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η Βασιλική Λάσκαρη – Κρασοπούλου αντιπεριφερειάρχης Υποδομών, ο Σταύρος Ιατρού μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΕΔΣΝΑ, ο Ανδρέας Βαρελάς, αντιδήμαρχος Καθαριότητας του Δήμου Αθηναίων, εκπροσωπώντας την ΠΕΔΑ, ο Φίλιππος Κυρκίτσος, πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, ο Γιώργος Ηλιόπουλος εκ μέρους του ΤΕΕ, ο Χρήστος Δρακόπουλους, πρόδρος Πανελληνίου Συνδέσμου Επιχειρήσεων Προστασίας Περιβάλλοντος (ΠΑΣΕΠΠΕ).
Στην παρέμβασή του, ο Γ. Τσιρώνης, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στα συσσωρευμένα προβλήματα στο ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στη χώρα μας, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην κατάσταση που επικρατεί στην Πελοπόννησο. Επισήμανε το σημαντικό ρόλο των κινημάτων και των κοινωνικών φορέων, ενώ παράλληλα δεσμεύτηκε ότι θα προβεί στις απαραίτητες θεσμικές αλλαγές (πχ. Επίσπευση διοικητικών διαδικασιών αδειοδοτήσεων) που είναι απαραίτητες στην κατεύθυνση της οικολογικής διαχείρισης των απορριμμάτων.
Από την πλευρά της η Β. Λάσκαρη – Κρασοπούλου τόνισε ότι το Συνέδριο έδωσε την ευκαιρία της παρουσίασης «επιτυχημένων μοντέλων διαχείρισης απορριμμάτων». «Γιατί δεν υπάρχει ένα, ενιαίο μοντέλο αλλά τα μοντέλα προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιατερότητες της κάθε περιοχής». «Μέχρι σήμερα υπήρχε κατασπατάληση πόρων και δυναμικού, διαφθορά και επιβολή προστίμων. Τώρα η Περιφέρεια Αττικής θα ακολουθήσει το δικό της μοντέλο με σαφήνεια, με ευρωπαϊκή προσέγγιση και αδιαπραγμάτευτες αξίες». Η ίδια υπογράμμισε τις έννοιες της πρόληψης, της παιδείας και της πολιτικής συνειδητοποίησης.
Ο Στ. Ιατρού επέκρινε την απουσία εκπροσώπων των Δήμων από το συνέδριο και σημείωσε ότι έχουμε να παλέψουμε με αλλαγή νοοτροπίας, η οποία δύσκολα αλλάζει. Είπε, ακόμη, ότι η εκπαίδευση για το νέο μοντέλο διαχείρισης πρέπει να μπει στα σχολεία και όχι μόνο. Ακόμα, οι Δήμοι οφείλουν να αντιληφθούν το ρόλο τους, να ενημερωθούν για τη βασική σχετική νομοθεσία ώστε, για παράδειγμα, να καταλάβουν ότι το ζήτημα της χωροθέτησης δεν αφορά την εναλλακτική διαχείριση, και να παρακολουθούν τις εξελίξεις.
Ο Α. Βαρελάς απέδωσε την περιορισμένη συμμετοχή των δημάρχων στο Συνέδριο στο γεγονός ότι αρκετοί από αυτούς φοβούνται «διότι η εναλλακτική προσέγγιση είναι ξένη προς αυτό που έχουν συνηθίσει, δηλαδή να συναρτάται η επιτυχία τους από το στόλο των απορριμματοφόρων που διαθέτουν για τελική εναπόθεση στη Φυλή». Αναφερόμενος στο Δήμο Αθηναίων επεσήμανε ότι «ο συγκεκριμένος Δήμος άνοιξε το θέμα της αλλαγής του παραδείγματος στη διαχείριση,
επειδή συνειδητοποίησε ότι δαπάνησε 20 εκατομμύρια Ευρώ για τα απορρίμματα και 17 εκατομμύρια Ευρώ σε δράσεις κοινωνικής στήριξης, σε μια Αθήνα που πλήττεται τραγικά από την κρίση. Από το 2005 μέχρι το 2013 διαθέσαμε 150 εκατομμύρια Ευρώ για τα σκουπίδια. Με τα χρήματα αυτά θα είχε λυθεί το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων». Σχετικά με τον ΧΥΤΑ Φυλής εξέφρασε την άποψη και των 66 Δημάρχων της Αττικής, όπως χαρακτηριστικά
τόνισε «οι οποίοι Δήμαρχοι στο σύνολό τους συμφωνούν στο κλείσιμο της Φυλής, ακόμη και εάν δεν το φωνάζουν. Πρέπει όμως ο ΧΥΤΑ να κλείσει βάσει συγκεκριμένου σχεδιασμού και χρονοδιαγράμματος. Και το θέμα να μην πάει πάλι στις καλένδες». Στο ίδιο πλαίσιο σημείωσε
ότι «πρέπει σύντομα από τα λόγια να περάσουμε στα έργα και να δεσμευτούμε ότι στο επόμενο συνέδριο θα ανακοινωθεί ότι η Φυλή έκλεισε και ο ΟΕΔΑ έχει εκσυγχρονιστεί».
Ο Φ. Κυρκίτσος χαρακτήρισε το συνέδριο διαφωτιστικό, ενώ περιγράφοντας τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν τόνισε ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στα μέτρα για τα οποία υπάρχει συναίνεση, «δηλαδή την πρόληψη, την ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση».
Και κατόπιν να εξεταστεί η ευρωπαϊκή και διεθνής εμπειρία και τα χρήσιμα εργαλεία που είναι διαθέσιμα. Στο πλαίσιο αυτό πρότεινε τη δημιουργία μιας τεχνικής και κοινωνικής επιτροπής υπό την αιγίδα της Περιφέρειας και του Υπουργείου, η οποία θα συγκεντρώσει όλες τις προτάσεις και να τις αξιολογήσει. Παράλληλα υπογράμμισε την ανάγκη αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου ενώ έκλεισε τονίζοντας ότι χρειάζονται οι Μονάδες Επεξεργασίας και η χωροθέτησή τους. «Εμείς
πιστεύουμε ότι για παράδειγμα χρειάζεται μια μονάδα για 160.000 τόννους αν δουλεύει σε 2,5 βάρδιες εάν βέβαια εκσυγχρονίσουμε το ΕΜΑΚ. Μπορεί ο αριθμός να είναι διαφορετικός», παρατήρησε χαρακτηριστικά.
Ο Γ. Ηλιόπουλος έδωσε μεγάλη έμφαση στη σημασία της συμμετοχής των πολιτών, ενώ τόνισε πως είναι απαραίτητο να ενισχυθεί ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού. Εδωσε επίσης τη διάσταση των δημιουργούμενων θέσεων εργασίας στην εναλλακτική διαχείριση. Η
αποκέντρωση υπό τη μορφή της ανάθεσης αρμοδιοτήτων και όχι του κατακερματισμού σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων είναι εξαιρετικά σημαντική. Και συνέχισε την ομιλία του λέγοντας: «έχουν γίνει προσπάθειες μέχρι στιγμής με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, ωστόσο επιβάλλεται η κωδικοποίηση των νόμων αυτών. Παράλληλα, τα πανεπιστήμια τα οποία διαθέτουν τεχνογνωσία, πρέπει να χρηματοδοτηθούν ώστε να βοηθήσουν στο εγχείρημα και φυσικά η διαφάνεια πρέπει να μεγιστοποιηθεί».
Τέλος, ο Χρ. Δρακόπουλος τόνισε τη θέση της ΠΑΣΕΠΠΕ ότι τα τεράστια εργοστάσια σύμμεικτων απορριμμάτων δεν έπρεπε να έχουν κατασκευαστεί. Στη συνέχεια, έδωσε έμφαση στη σημασία των «πράσινων σημείων», τα οποία πρέπει να βρίσκονται σε όλους τους Δήμους και εξήγησε χαρακτηριστικά: «Τρία πράγματα χρειάζονται για να πετύχει το εγχείρημα. Χώρος, Χρόνος και Χρήμα». «Ο χώρος ουσιαστικά δεν είναι πρόβλημα. Πουθενά στην Ελλάδα δεν προέκυψε πρόβλημα σε σχέση με τη χωροθέτηση. Ο χρόνος είναι ένα από τα σημαντικά ζητήματα. Για παράδειγμα πρέπει να ελεγχθούν οι ποσότητες απορριμμάτων που μπαίνουν στον ΧΥΤΑ. Γιατί ο ΧΥΤΑ ουσιαστικά αποτελεί το υπόβαθρο που χρειάζεται για να προχωρήσουμε.
Και τέλος σε ό,τι αφορά το χρήμα, φυσικά υπάρχει το ΕΣΠΑ, όπως επίσης και τα ίδια τα υλικά που έχουν αξία, ωστόσο πρέπει να εξεταστεί και το θέμα της σύμπραξης των ιδιωτών με το δημόσιο».
