ΟΜΙΛΙΑ του ΠΡΟΕΔΡΟΥ
της ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΗΜΩΝ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ με θέμα: “ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ και ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ”
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΟΜΙΛΙΑΣ
1. Εισαγωγή – Ιδιαιτερότητες νησιωτικών πολιτικών
2. ΠΕΔ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ – Νησιωτικότητα
3. Διάλογος για Διοικητική Μεταρρύθμιση
α) Αρxές Εγγύτητας- Επικουρικότητα- Αποτελεσματικότητα
β) Χωροταξικός Σχεδιασμός- Εκλογικό Σύστημα
γ) Διοικητική Μεταρρύθμιση
4. Οικονομικά του Δήμου
α)ΚΑΠ- Πηγές Εσόδων
β)Οικονομική Αυτοτέλεια
γ) Ελεγκτικοί Μηχανισμοί
δ) Ειδικές Πηγές Εσόδων
5. Καταστατική Θέση Αιρετών
6. Προσφυγικό
—————————–
Κύριοι Υπουργοί, κύριε Πρόεδρε της Ένωσης Κεντρώων, κ. Πρόεδρε της ΚΕΔΕ, κ. Βουλευτές, κ. Περιφερειάρχη, κ. Γεν. Γραμ. της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, Αγαπητοί Συνάδελφοι Δήμαρχοι και Δημοτικοί Σύμβουλοι, Περιφερειακοί Σύμβουλοι και Πρόεδροι Δ.Τ. Κοινοτήτων, κ. Πρόεδροι και εκπρόσωποι επιμελητηρίων, κ. Εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, του Λιμενικού και Πυροσβεστικού Σώματος.
Κυρίες και κύριοι,
Πριν από την κεντρική μας ομιλία για το Συνέδριο μας, θα ήθελα να κάνω μια μικρή αναφορά στην υποψηφιότητα της Ρόδου και όλων των νησιών μας για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα Ευρώπης 2021. Θέλω να ευχαριστήσω όσους στήριξαν την προσπάθεια αυτή του κ. Περιφερειάρχη και Π.Σ., τους δημάρχους και τα δημοτικά συμβούλια, Κυκλάδων και Δωδεκανήσου, τους φορείς και τους συλλόγους και όλους τους συμπολίτες μας που πίστεψαν σε αυτό το ταξίδι , «το Ταξίδι στο Φως».
Ξεχωριστά θέλω να συγχαρώ τον αντιδήμαρχο πολιτισμού κ. Χατζηιωάννου και όλη την ομάδα εργασίας που δούλεψαν σκληρά – μερόνυχτα για να συγκροτήσουν τον φάκελο της υποψηφιότητας.
Θέλω να συγχαρώ την πόλη της Ελευσίνας και τις άλλες 13 πόλεις που μέσα στην οικονομική κρίση, πίστεψαν ότι ο πολιτισμός είναι η κινητήρια δύναμη για την ανάταση της κοινωνίας μας.
Κύριε Υπουργέ, κύριε Πρόεδρε της ΚΕΔΕ,
Δεν θέλω από αυτό το βήμα να εκφράσω παράπονα όπως οι φίλοι μας της Καλαμάτας, που δήλωσαν ότι για μια ακόμη φορά το κράτος του λεκανοπεδίου της Αττικής, κατίσχυσε της Περιφέρειας, όμως ήταν μια χρυσή ευκαιρία μέσα από την υποψηφιότητα της Ρόδου και των νησιών , να αναδειχθεί επιτέλους ο νησιώτικος χώρος πανευρωπαϊκά.
Εμείς στηριχθήκαμε μόνο στις δικές μας δυνάμεις που τις αντλήσαμε από την αστείρευτη δύναμη της τοπικής κοινωνίας.
Μπορεί να μην είχαμε τους χορηγούς που ευχαρίστησε ονομαστικά ο συνάδελφος δήμαρχος της Καλαμάτας, οι οποίοι συνεισέφεραν άνω του 60% στα έξοδα της υποψηφιότητας τους, όμως δεσμευθήκαμε και ζητώ και την δέσμευση όλων των συναδέλφων να υλοποιήσουμε την πρόταση μας και πάλι με τις δικές μας δυνάμεις.
Γιατί για όλους εμάς τους νησιώτες: η Ρόδος και τα νησιά στην καρδιά μας παραμένουν ο Ειρηνικός Φάρος Πολιτισμού, η Γέφυρα Ανατολής και Δύσης, Βορά και Νότου, η αληθινή και μοναδική Πρωτεύουσα της Μεσογείου.
1) ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ
Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στις εργασίες του 1ου (επί θητείας μας) τακτικού συνεδρίου της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Νοτίου Αιγαίου. Το Συνέδριο μας διεξάγεται σε μια ξεχωριστή χρονική συγκυρία για την Αυτοδιοίκηση, για τα νησιά, αλλά και για το σύνολο της χώρας. Μετά από μια πολύχρονη δοκιμασία που κλόνισε την εμπιστοσύνη της κοινωνίας προς το πολιτικό σύστημα, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι εκπρόσωποι της καλούνται για μια ακόμη φορά να πρωταγωνιστήσουν στην ανάδειξη ενός νέου ολοκληρωμένου σχεδίου ανασυγκρότησης της χώρας, στο οποίο κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η αλλαγή του διοικητικού μοντέλου οργάνωσης του κράτους μας.
Σημαντική και αδιαπραγμάτευτη παράμετρος που θα συμβάλλει τα μέγιστα στην επιτυχία και στην ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης αυτής, πρέπει να είναι η γεωγραφική, αναπτυξιακή, οικονομική, και πληθυσμιακή ιδιαιτερότητα κάθε Περιφέρειας της χώρας, προκειμένου ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να είναι ουσιαστικός και αποτελεσματικός όχι μόνο στην επιτυχή αντιμετώπιση των θεμάτων καθημερινής λειτουργίας των δήμων, αλλά και στην αναπτυξιακή προοπτική και ανόρθωση του κράτους και της κοινωνίας.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι βέβαιο, ότι ενισχύει τον δημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος, επειδή με την λειτουργία της πολλαπλασιάζονται οι πηγές από τις οποίες αντλεί ο κρατικός σχηματισμός, ως σύνολο, τη νομιμοποίηση του, ενσωματώνοντας έτσι και την τοπική διάσταση του κοινωνικοπολιτικού γίγνεσθαι στο δημοκρατικό κράτος. H Δημοκρατία μέσω της Αυτοδιοίκησης καθίσταται πολυκεντρική, πολυφωνική και πολυεπίπεδη.
2)ΠΕΔ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑ.
Μέσα από την καθημερινή λειτουργία της ΠΕΔ Ν. Αιγαίου αποδεικνύειται περίτρανα ότι η ρύθμιση του άρθρου 101 του Συντάγματος δεν έτυχε μέχρι σήμερα της ουσιαστικής αποδοχής από τις εκάστοτε κυβερνήσεις αφού δεν λήφθηκαν οι αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες και ρυθμίσεις που θα έκαναν πράξη την άνω συνταγματική επιταγή. Αντίθετα λήφθηκαν μέτρα σε βάρος των νησιών μας, όπως η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και οι πρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις.
Η Π.Ε.Δ. Νοτίου Αιγαίου συγκροτείται από 34 δήμους, 19 στις Κυκλάδες και 15 στα Δωδεκάνησα με χωρικές αρμοδιότητες σε 48 συνολικά κατοικημένα νησιά. Το 21μελές Διοικητικό Συμβούλιο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Νοτίου Αιγαίου και το Εποπτικό Συμβούλιο έχουν εκπροσώπους από 16 Δήμους. Στα 2 χρόνια της θητείας μας, το Δ.Σ. συνεδρίασε 14 φορές και πήρε 258 αποφάσεις, που αφορούν θεσμικά, οικονομικά, λειτουργικά θέματα των δήμων μας, αλλά και θέματα που αφορούν γενικότερα τις τοπικές μας κοινωνίες και αναφέρονται στην υγεία, την παιδεία, την συγκοινωνία, την οικονομική ανάπτυξη, την φορολογία και την αντίδραση μας στην κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και άλλα θέματα που αφορούν τα νησιά μας. Τα προβλήματα και τα μειονεκτήματα της νησιωτικότητας και ιδίως του προβλήματος των συγκοινωνιακών συνδέσεων εκφράζονται ανάγλυφα ακόμη μέσα και από τον τρόπο λειτουργίας του κορυφαίου συλλογικού οργάνου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Από τις 14 συνεδριάσεις της Π.Ε.Δ., μία μόλις πραγματοποιήθηκε στην έδρα της Π.Ε.Δ. στη Σύρο και μία στη Ρόδο. Οι υπόλοιπες συνεδριάσεις, ακόμη και η κορυφαία Γ.Σ. της εκλογής των μελών του Δ.Σ. της Π.Ε.Δ. πραγματοποιήθηκαν σε ξενοδοχεία των Αθηνών, με την ευκαιρία της ταυτόχρονης σύγκλησης τακτικών ή έκτακτων Γ.Σ. ή των Δ.Σ. της Κ.Ε.Δ.Ε., στα οποία συμμετείχαμε παράλληλα, προκειμένου να μην μας καταλογιστούν τα έξοδα μετακίνησης.
Κατ’ αναλογική ερμηνεία και εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 167, εδ.5 του Ν. 3852/2010 (Νόμος Καλλικράτης) συνεδριάσαμε επίσης μια φορά με τηλεδιάσκεψη, για την αντιμετώπιση έκτακτου και κατεπείγοντος θέματος. Για την αντιμετώπιση της ατέλειας του νόμου και των παθογενειών του συστήματος, ζητήσαμε από την πρώτη στιγμή την τροποποίηση της άνω διάταξης ώστε να ισχύσει αυτή και για τις συνεδριάσεις της Π.ΕΔ., αλλά όπως είναι γνωστό ακόμη και για τα αυτονόητα σε αυτόν τον τόπο, πρέπει να δώσεις μάχες, να επιχειρηματολογείς, να υποβάλεις υπομνήματα και πάνω από όλα να περιμένεις μήνες ίσως και χρόνια. Τελικώς η ρύθμιση αυτή συμπεριλήφθηκε στο άρθρο 57 του σχεδίου νόμου Κουρουπλή, η τύχη του οποίου και η ψήφιση του μετά από 8 μήνες επεξεργασίας είναι αβέβαιη μετά τον πρόσφατο ανασχηματισμό της Κυβέρνησης.
Όλα αυτά χωρίς να απεμπολούμε τα δικαιώματα των νησιών μας, για την απόκτηση τακτικής συγκοινωνιακής σύνδεσης, όλων των νησιών με τις πρωτεύουσες των νομών και μεταξύ τους (Ρόδου – Σύρου), καθώς και με τον Πειραιά και την θέσπιση επιτέλους του μεταφορικού ισοδύναμου, ένα θέμα που έχει περιέλθει στις καλένδες, παρότι έχουν κατατεθεί προτάσεις επί προτάσεων, επεξεργαστικά σχέδια νόμου και έχουν δοθεί από όλες τις κυβερνήσεις δεκάδες δεσμεύσεων και υποσχέσεων. Η δήλωση του παριστάμενου υπουργού Ναυτιλίας και νησιωτικής πολιτικής κ. Κουρουπλή, αμέσως μετά την ορκωμοσία της νέας κυβέρνησης ότι στοχεύουν: «Να εμπεδώσουν ….στους νησιώτες ότι υπάρχει ισοπολιτεία σε αυτή τη χώρα» ελπίζω να γίνει πράξη.
Κυρίες και κύριοι,
Στην απογευματινή και αυριανή συνεδρίαση, μετά τις επί μέρους εισηγήσεις των συναδέλφων δημάρχων, θα δοθεί η δυνατότητα σε όσους επιθυμούν να καταθέσουν τις σκέψεις, τις προτάσεις και τις διαπιστώσεις για τις σπουδαίες θεματικές ενότητες του συνεδρίου μας. Θα ήθελα όμως και στην εναρκτήρια συνεδρίαση, παρουσία των εκπροσώπων της Κυβέρνησης, των κοινοβουλευτικών μας εκπροσώπων και των φορέων, να μεταφέρω επιγραμματικά τις σκέψεις και τις προτάσεις μυ, όπως διαμορφώνονται και εναρμονίζονται μέσα από τα συνέδρια της ΚΕΔΕ και την μελέτη του Ι.Τ.Α. για την τριετή στρατηγική μεταρρυθμίσεων 2016-2018.
3) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Σημαίνουσα θέση στην στοχευόμενη διοικητική μεταρρύθμιση έχει η τροποποίηση –αλλαγή του Καλλικράτη, για την επίλυση προβλημάτων που δημιούργησε στην καθημερινή λειτουργία των δήμων μας, την καταστατική θέση των αιρετών και στην ανάδειξη του πραγματικού ρόλου που αναθέτει το Σύνταγμα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Έξι χρόνια μετά την ψήφιση του Ν. 3852/10 και λειτουργίας των δήμων με το νέο αυτό σύστημα, έχουμε διαπιστώσει και εντοπίσει ατέλειες, παραλείψεις και αδυναμίες. Η αλλαγή αυτή θα πρέπει να είναι ουσιαστική σε καίρια ζητήματα – ώριμα θέματα προς μεταρρύθμιση, όπως δήλωσε στο συνέδριο του Βόλου ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών – και όχι πρόχειρη και αποσπασματική όπως προηγούμενες μεταρρυθμίσεις. Η αλλαγή αυτή θα έχει τότε μόνο νόημα και αποτέλεσμα, αν το νέο θεσμικό πλαίσιο κατατείνει στην υιοθέτηση και δημιουργία ενός νέου μοντέλου σύγχρονης οργάνωσης και λειτουργίας του συνόλου της διοίκησης, με την δημιουργία -επιτέλους- ενός σύγχρονου, επιτελικού κρατικού μηχανισμού, με πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και δημοκρατικό προγραμματισμό βασισμένο στις αρχές της εγγύτητας παροχής των υπηρεσιών στους πολίτες και στις επιχειρήσεις και της επικουρικότητας, ώστε να γίνει πράξη η αρχή της αποτελεσματικότητας.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση αποτελεί το καταφύγιο των πολιτών και της κοινωνίας, είναι κοντά στον πολίτη, είναι αυτή που δέχεται καθημερινά τις αγωνίες, τα προβλήματα και τις ανάγκες του πολίτη και λειτουργεί ως κυματοθραύστης. Εισπράττει την αγανάκτηση και την διαμαρτυρία του πολίτη, διότι όπως είναι φυσικό, οι εκπρόσωποι της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας, που νομοθετεί, που χαράζει πολιτικές αντίστοιχα, δεν έχουν την αμεσότητα και την εγγύτητα με τον πολίτη. Όμως ποια είναι η θέση του αδύναμου δημάρχου και δημοτικού συμβούλου; Ποιες δυνατότητες έχουν να δώσουν λύσεις στα αιτήματα του δημότη, όταν δεν έχουν σχέση με τις αρμοδιότητες των δήμων, αλλά σχετίζονται με κρατικές αρμοδιότητες; Είναι βέβαιο, ότι όλα αυτά τα χρόνια πορευτήκαμε μέσα σε ένα αρνητικό για την Αυτοδιοίκηση περιβάλλον, λόγω της μακρόχρονης συνεχιζόμενης υφεσιακής οικονομικής πορείας της χώρας μας, της πολιτικής αναστάτωσης, της αβεβαιότητας και της αναμονής εξελίξεων στο θέμα της οικονομικής κρίσης και της πορείας της χώρας, αλλά και λόγω των διεθνών πολιτικών και γεωπολιτικών αρνητικών εξελίξεων. Οι δήμοι όμως σήκωσαν το βάρος για τη στήριξη και ενδυνάμωση των ευπαθών κοινωνικών ομάδων των συμπολιτών μας με την συμμετοχή και της κοινωνίας των πολιτών. Κρατήσαμε ζωντανούς τους δήμους μας χωρίς αρμοδιότητες, χωρίς πόρους. Αναδείξαμε το ανθρώπινο πρόσωπο της Ελληνικής Κοινωνίας. Όλα όσα πετύχαμε μέχρι σήμερα, μας δίνουν το δικαίωμα να έχουμε κυρίαρχο λόγο στην επιχειρούμενη διοικητική μεταρρύθμιση και το δικαίωμα να απαιτούμε νέους ρόλους που ούτως ή άλλως ασκούμε στην πράξη.
Παρά την γενική παραδοχή των ανωτέρω η Κυβέρνηση θεωρώντας ότι το εκλογικό σύστημα είναι ο βασικός μηχανισμός ελέγχου της αυτοδιοίκησης, καθώς και το ότι ο χώρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης προσφέρεται για την καλλιέργεια διαλόγου και αναζήτησης συναινέσεων, θέλει να καθιερώσει ως σύστημα εκλογής των Δημοτικών και Περιφερειακών συμβούλων, την απλή αναλογική. Εν’ ονόματι, λοιπόν, της ανάγκης αυτής, παραμερίζεται η ανάγκη αποτελεσματικής διαχείρισης και λειτουργίας των Αυτοδιοικητικών θεσμών και τίθεται εν αμφιβόλω η συνοχή τους. Σε χώρες με προηγμένο σύστημα αυτοδιοίκησης βλ. Σκανδιναβία, Καναδά, Ελβετία, για να προωθηθεί αλλαγή διοικητικού συστήματος, παρέρχεται χρόνος μεγαλύτερος της 20ετίας. Στην χώρα μας, μετά βίας παρέρχεται μια αυτοδιοικητική θητεία και στα μέσα της 2ης αρχίζουν οι συζητήσεις, οι προτάσεις, οι τροποποιήσεις του ισχύοντος συστήματος. Αυτή είναι η τακτική όλων των κυβερνήσεων, προκειμένου να ελέγχουν την Αυτοδιοίκηση.
Σήμερα για μια ακόμη φορά επιχειρείται νέα διοικητική μεταρρύθμιση, έχουν συγκροτηθεί 4 επιτροπές και όπως διαφάνηκε από την τοποθέτηση του πρώην Υφυπουργού Εσωτερικών στο συνέδριο του Βόλου η μεταρρύθμιση ξεκινά από τον εκλογικό νόμο. Στο σημείο αυτό οφείλω να επισημάνω την ομόφωνη απόφαση της Γ.Σ. της Κ.Ε.Δ.Ε., ότι πριν ολοκληρωθεί προηγουμένως ο διάλογος για την Μεταρρύθμιση, δεν συζητά την αλλαγή του που έως ότου η Κυβέρνηση καταθέσει την ολοκληρωμένη πρόταση της για το Εκλογικό Σύστημα.
Ένα δεύτερο θέμα είναι η αλλαγή του χωροταξικού σχεδιασμού. Ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών, δήλωσε ότι δεν συζητούμε για αλλαγή του χωροταξικού σχεδιασμού των 325 δήμων εκτός 2-3 περιπτώσεων. Για μας, προέχει η δημιουργία του Σύγχρονου Επιτελικού Κράτους, ο Εκσυγχρονισμός Λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, η Εκχώρηση Αρμοδιοτήτων και πόρων στους Δήμους , η Εφαρμογή της Πολυεπίπεδης Διακυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση θα επαναλάβω για μια ακόμη φορά ότι: Για τις αλλαγές στους νησιωτικούς δήμους θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι προτάσεις των νησιωτών και όχι των μελών των επιτροπών που δεν έχουν καμία σχέση με τα νησιά.
Η Διοικητική Μεταρρύθμιση επιβάλλεται να ξεκινήσει από τις δομές Διοίκησης του Κράτους και των Υπουργείων και τις κρατικίστικες νοοτροπίες, οι οποίες αν δεν αλλάξουν, θα συνεχίσουν οι δήμαρχοι να γίνονται διαδρομιστές στους προθάλαμους των Υπουργείων με την συνοδεία των τοπικών βουλευτών.
Για την επιβεβαίωση των παραπάνω θα αναφερθώ σε δυο πρόσφατα παραδείγματα: α) Νόμος 4412/16 που αναφέρεται στο νέο σύστημα διενέργειας διακηρύξεων, διαγωνισμών, εκτέλεσης έργων, παροχής υπηρεσιών κλπ. Από τις 8-8-2016 και μέχρι σήμερα, έχουν παραλύσει οι Περιφέρειες και οι Δήμοι αφού για την εφαρμογή του Νόμου απαιτείται η έκδοση δεκάδων π.δ. και οδηγιών. Οι αρμοδιότητες των δήμων για εκτέλεση έργων, για διενέργεια διαγωνισμών κινδυνεύουν. Οι δήμοι (όπως στην προκειμένη περίπτωση ο Δήμος Ρόδου) εδώ και 3 μήνες, δεν μπορεί να προβεί στην διενέργεια διαγωνισμού για την αποκομιδή και διαχείριση απορριμμάτων με ολέθριες συνέπειες για τον δήμο, τον τόπο και την τουριστική ανάπτυξη και την οικονομία.
β) ‘Αρθρο 16 του Ν.4429/2016 για την αυτοδίκαια παράταση των συμβάσεων εργαζομένων αορίστου χρόνου. Ούτε εδώ λήφθηκαν υπόψη οι θέσεις της ΚΕΔΕ και των Δήμων για την πρόβλεψη της ύπαρξης των απαιτούμενων πόρων στους προϋπολογισμούς των Δήμων, με αποτέλεσμα, αυτοί να κινδυνεύουν να εκτροχιαστούν ή να επιβαρύνουν τους πολίτες με αύξηση των ανταποδοτικών δαπανών.
4) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ.
Το Σύνταγμα κατοχυρώνει την αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α. δηλαδή την ικανότητα τους να παίρνουν μέσω των οργάνων τους και με δική τους ευθύνη πολιτικές αποφάσεις για την διοίκηση των τοπικών υποθέσεων, τις οποίες εφαρμόζουν με δικά τους μέσα και με δικό τους προσωπικό. Ειδικότερα σύμφωνα με το άρθρο 102 του Συντάγματος « Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού». Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους» και «Κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από Κεντρικά ή Περιφερειακά Όργανα του Κράτους προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση συνεπάγεται τη μεταβίβαση των αντίστοιχων πόρων. Δυστυχώς όμως οι σχετικές διατάξεις, (άρθρο 102 παρ.6) που αφορούν την κατοχύρωση της πραγματικής δημοσιονομικής αυτοτέλειας τυγχάνουν περιορισμένης εφαρμογής, δεδομένου ότι οι ΟΤΑ ουσιαστικά παραμένουν αιχμάλωτοι της κεντρικής εξουσίας. Η χρηματοδότηση των Δήμων για την άσκηση των αποκλειστικών αρμοδιοτήτων τους προέρχεται είτε από κρατικούς πόρους (ως θεσμοθετημένο ποσοστό αυτών) είτε από ίδιους πόρους (ορισμένοι εκ των οποίων έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα). Η χρηματοδότηση από τους κρατικούς πόρους γίνεται κυρίως με τη μορφή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (Κ.Α.Π.) οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί κατά 60 %. Επιπλέον, σήμερα που οι ΣΑΤΑ έχουν μειωθεί δραματικά αφού το 2009 οι επιχορηγήσεις για επενδύσεις (ΣΑΤΑ) από τον Κρατικό Προϋπολογισμό στους δήμους ανήλθαν σε 1,107 δις €. Το 2014 δεν ξεπέρασαν τα 180 εκατ. € και για τα έτη 2015-2018 προβλέπεται ποσό 180 εκατ. € κατ’ έτος.
Έτσι για την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας των Δήμων πρέπει να στηριχθούμε σε τρεις βασικούς άξονες αναγκαίας παρέμβασης στο μίγμα οικονομικής πολιτικής.
Α)Οικονομική αυτοτέλεια και δημοσιονομική αποκέντρωση. Περιλαμβάνει την θωράκιση της τοπικής αυτοδιοίκησης με δυναμικούς ίδιους πόρους, συνδεδεμένους με τις δημόσιες τοπικές παρεμβατικές πολιτικές και με το σύστημα κρατικών επιχορηγήσεων για την άσκηση των βασικών αρμοδιοτήτων τους, συνδεδεμένο με τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Ενδεικτικά θα επισημάνω για μια ακόμη φορά την αναγκαιότητα να θεσπιστεί νομοθετικά η δυνατότητα στους δήμους να επιβάλουν τέλος διανυκτέρευσης για τους επισκέπτες, στους αφικνούμενους με κρουαζιερόπλοια, την επιβολή περιβαλλοντικού ή πολιτιστικού τέλους, καθώς και την απόδοση στους δήμους μεγάλου μέρους από τα έσοδα που εισπράττει το κράτος από τους αρχαιολογικούς χώρους, τα μουσεία, όπως με διαβεβαίωσε προ μηνός ο κ. Κουρουπλής σε συνάντηση στο ΥΠΕΣ και γενικά να αυξηθούν οι πόροι από την είσπραξη εσόδων τοπικά από ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ και τέλη κυκλοφορίας.
Β)Εναλλακτικοί τρόποι χρηματοδότησης. Η πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα στην περίοδο της κρίσης κατέστη προβληματική. Οι ΟΤΑ πρέπει να αναπτύξουν εναλλακτικές δυνατότητες χρηματοδότησης κυρίως των επενδυτικών τους αναγκών, να αξιοποιήσουν την ακίνητη περιουσία που βρίσκεται τον δήμο και θα τους επιτρέψουν να προσελκύσουν κεφάλαια, ανθρώπους και τεχνογνωσία στο χώρο τους.
Γ)Κωδικοποίηση των εσόδων των ΟΤΑ για την άρση της πολυνομίας και την απλούστευση των διαδικασιών, με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας είσπραξης των εσόδων τους. Παράλληλα πρέπει να εκσυγχρονιστεί το σύστημα είσπραξης των εσόδων των Δήμων με στόχο την έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση τους και την αποτελεσματικότερη είσπραξή τους. Αξιοποίηση των συστημάτων της Κεντρικής Διοίκησης με την διασύνδεση των ΟΤΑ με τη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ), ώστε να αντλούνται στοιχεία που θα τους διευκολύνουν στην είσπραξη των εσόδων τους (στοιχεία για την είσπραξη των τελών, στοιχεία των οχημάτων για την είσπραξη των παραβάσεων του ΚΟΚ, στοιχεία του Ε9, κλπ). – Ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας των Δήμων και των Περιφερειών και διεύρυνση της χρηματοδότησης τους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και ιδιαίτερα από τα συγχρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. Προγράμματα.
Άρα δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για ουσιαστική αναδιάρθρωση του ζητήματος των αρμοδιοτήτων, χωρίς αντίστοιχη αναδιάρθρωση του θεσμικού πλαισίου που θα διέπει τα έσοδα των ΟΤΑ. Θεωρώ ότι οποιαδήποτε φιλόδοξη προσέγγιση για ουσιαστικότερη αλλαγή του ζητήματος των αρμοδιοτήτων προς την τοπική αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού θα καταστεί αναποτελεσματική.
Οικονομικά: Τα βασικά προβλήματα στην οικονομική διαχείριση των ΟΤΑ εντοπίζονται στα ακόλουθα:
• Οι πολλές και συνεχείς μεταβολές του νομικού πλαισίου της τελευταίας πενταετίας και οι νέες διαδικασίες και αρχές (Διαύγεια, Διαχείριση Προμηθειών- ΕΣΗΔΗΣ, ηλεκτρονικές προμήθειες κλπ) , που έχουν επιβαρύνει σημαντικά τις οικονομικές υπηρεσίες των ΟΤΑ με αποτέλεσμα η πλειοψηφία των δήμων να αδυνατεί να παρακολουθήσεις τις αλλαγές.
• Ειδικά δε οι μικροί Δήμοι αδυνατούν παντελώς να λειτουργήσουν την οικονομική υπηρεσία τους.
• Οι πολλαπλοί έλεγχοι στην οικονομική διαχείριση (προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τους Δήμους, Ορκωτοί λογιστές, Επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης, Οικονομικοί Επιθεωρητές κλπ. 13 στο σύνολό τους) δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στη λειτουργία των ΟΤΑ και απορροφούν μεγάλο χρόνο από τις οικονομικές υπηρεσίες. Η διαφορετική αντιμετώπιση ίδιων θεμάτων από τους Επιτρόπους του Ελεγκτικού Συνεδρίου) δυσχεραίνουν και επιβαρύνουν σημαντικά την ομαλή λειτουργία των οικονομικών υπηρεσιών των ΟΤΑ.
• Η ανάθεση νέων πρόσθετων ευθυνών στους προϊστάμενους των οικονομικών υπηρεσιών των ΟΤΑ, σε συνδυασμό με τους πολλαπλούς και επικαλυπτόμενους ελέγχους και υπό τον φόβο των καταλογισμών, δημιουργούν προβλήματα στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων και συχνά οδηγούν σε παραλυσία των βασικών λειτουργιών των ΟΤΑ.
• Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την πολυνομία και την υπερβολική γραφειοκρατία, έχουν ως αποτελέσματα να δίνεται προτεραιότητα στην απλή διαχείριση της καθημερινότητας και στην υλοποίηση μόνο των γραφειοκρατικών διαδικασιών που προβλέπονται στο νομικό πλαίσιο.
Προϊόντος του χρόνου αντί οι θεσμοί εποπτείας να μειώνονται έχουν αυξηθεί τόσο που εν τοις πράγμασι είναι αδύνατη η λειτουργία των Δήμων, η δε ενασχόληση των αιρετών με τα κοινά αποτελεί σοβαρό εμπόδιο. Ο έλεγχος αυτός πρέπει να παρέχει εχέγγυα ανεξαρτησίας και αμεροληψίας, να διενεργείται δε από Υπηρεσία (Ελεγκτή Νομιμότητας) η οποία θα έχει την υποδομή, τη γνώση και την πείρα να ασκεί τον έλεγχο αυτόν. Πρέπει να γίνει αποδεκτός ο ισχυρισμός της Αυτοδιοίκησης ότι οι υπάρχοντες σήμερα πολλαπλοί ελεγκτικοί μηχανισμοί αποτελούν απλώς ένα άλλοθι για τον Διοικητικό στραγγαλισμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και η αύξηση τους όχι μόνο δεν προστατεύει το Δημόσιο συμφέρον, αντιθέτως στοχοποιεί την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που καθίσταται αντικειμενικά ανήμπορη να συμβάλλει αποτελεσματικά στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. Στην πραγματικότητα οι ΟΤΑ είναι ενδεχομένως ο μοναδικός φορέας του Κράτους που παρακολουθείται τόσο στενά από την Κεντρική Κυβέρνηση, την ίδια στιγμή που αποτελεί ένα από τα μικρότερα αναλογικά πεδίο «εξόδων» του Κρατικού Προϋπολογισμού. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ότι οι μικροί δήμοι, ειδικά οι απομακρυσμένοι, διαθέτουν κατά κανόνα μικρό αριθμό στελεχών, το οποίο έχει και περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφόρηση, υπηρεσίες εκπαίδευσης και κατάρτισης προσωπικού. ΔΕΝ ΑΡΝΟΥΜΑΣΤΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ, ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ ΤΟΝ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΜΕ.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνω ότι λόγω της ιδιαιτερότητας της νησιωτικής Περιφέρειάς μας, στο σχέδιο νόμου του ΥΠΕΣ για την ρύθμιση θεμάτων των ΟΤΑ είχαμε ζητήσει μετ’ επιτάσεως κατά παρέκκλιση των προβλεπομένων στο άρθρο 1 και 2 του σχεδίου για την ίδρυση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ και ελεγκτού νομιμότητας να ιδρυθούν αντίστοιχες υπηρεσίες στις έδρες των 2 νομών (Κυκλάδων και Δωδεκανήσου), αίτημα το οποίο δεν έγινε αποδεκτό.
5) ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗ ΘΕΣΗ ΑΙΡΕΤΩΝ
Τα τελευταία χρόνια με τις οδυνηρές συνέπειες της οικονομικής κρίσης, την εξαθλίωση του βιοτικού επιπέδου και την ισοπέδωση των αρχών, αξιών και προσώπων για μια ακόμη φορά η εύκολη λύση από πλευράς κεντρικού κράτους, (Επιθεωρητές Δημόσιας Διοίκησης, Συνηγόρους του Πολίτη, Επιτρόπους και άλλους 13 συνολικά αρχές ελέγχων) ήταν να επιρρίψουν τις ευθύνες στους εκπροσώπους της αυτοδιοίκησης για τον οικονομικό εκτροχιασμό. Όμως οι αριθμοί δεν κάνουν λάθη, όταν η αυτοδιοίκηση τις τελευταίες δεκαετίες διαχειριζόταν ετησίως μόνο το 1,5 % του συνόλου του κρατικού προϋπολογισμού. Είναι δυνατόν διαχείριση του 1,5 % να οδηγήσει την χώρα στην χρεωκοπία; Όμως οι δήμαρχοι ήταν εύκολη λεία, οδηγήθηκαν στα δικαστήρια με απειλή ακόμη και ισόβιας κάθειρξης, με τον αναχρονιστικό νόμο 1608/50 περί δήθεν καταχρήσεις του δημοσίου, διασύρθηκαν και προσεβλήθη πολλαπλώς η προσωπικότητα τους. Οι σχετικές αποφάσεις της ΚΕΔΕ περιλαμβάνουν συγκεκριμένες και ρεαλιστικές προτάσεις βελτίωσης της καταστατικής θέσης των αιρετών, που είναι αναγκαίο να υιοθετηθούν από την Κυβέρνηση στη σημερινή κοινωνικό-οικονομική συγκυρία, δεδομένου ότι έχουν αναλάβει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης, με αφοσίωση στο έργο της υποστήριξης των πλέον αδύνατων κοινωνικών ομάδων, ιδιαίτερα δε εάν κληθούν να εφαρμόσουν και τη νέα διοικητική μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Συγκεκριμένα προτείνονται οι εξής:
1. Κωδικοποίηση και οριστική επίλυση όλων των θεμάτων καταστατικής θέσης των αιρετών, ώστε να ρυθμιστούν με σαφήνεια όλα τα θέματα που αφορούν στο μισθολογικό καθεστώς τους, στις ειδικές άδειες για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.
2. Επανεξέταση του καθεστώτος του Ν. 1608/1950 «περί αυξήσεων για αδικήματα κατά του Δημοσίου ή ΝΠΔΔ».
3. Κατάργηση της διάταξης του άρθρου 20 του Ν. 4387/2016 που αφορά στην περικοπή στο 100% της σύνταξης του συνταξιούχου- αιρετού, για όσο χρονικό διάστημα διατηρεί την ιδιότητα του αιρετού.
4. Επαναφορά της διάταξης για την αποζημίωση αιρετών για την συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις των Δημοτικών Συμβουλίων, της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής.
5. Χορήγηση άδειας στους αιρετούς-δημοσίους υπαλλήλους για τη συμμετοχή τους σε νομοθετημένες Επιτροπές, αλλά και σε όσες δεν προβλέπονται από ειδικές διατάξεις νόμων, όπως οι Επιτροπές των ΠΕΔ, της ΚΕΔΕ και της ΕΝΠΕ.
6. Να μην θεωρείται μισθός αλλά αποζημίωση μετακινήσεων και να μην προσαυξάνει τυχόν άλλα εισοδήματα των αιρετών (όπως το προϊσχύον καθεστώς) για να αποφευχθούν προβλήματα υπερφορολόγησης ή απώλειας εργασιακών δικαιωμάτων (ανεργία) στους απασχολούμενους αιρετούς, Αντιδημάρχους και Προέδρους Οργανισμών και Προέδρους Κοινοτήτων.
6) ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ
Κυρίες και Κύριοι, επιτρέψτε μου να αναφερθώ ακροθιγώς στο προσφυγικό ζήτημα, ίσως το μεγαλύτερο κοινωνικό ανθρωπιστικό πρόβλημα, που απασχολεί τα νησιά μας την τελευταία διετία. Η αποτίμηση του παρόντος και η πρόβλεψη του μέλλοντος για την χώρα μας και για τα νησιά μας, που καλούνται να διαχειριστούν τις ροές των νέων προσφύγων, που παρά τα μποφόρ και τους πνιγμούς δεν έχουν τελειωμό είναι μια νέα γεωπολιτική πρόκληση, που η διεθνής κοινότητα, Ο.Η.Ε. και Ε.Ε., πρέπει να αντιμετωπίσει μέσα από το μέγεθος των παγκόσμιων αλλαγών και προκλήσεων που επιχειρούνται σήμερα. Οι πόλεμοι, που γίνονται σε χώρες της Ασίας θέτουν τον κόσμο στα πρόθυρα μιας παγκόσμιας θρησκευτικής και πολιτισμικής σύγκρουσης. Η μετακίνηση τεράστιων αριθμών ανθρώπων προς χώρες της δύσης αποτελεί βασικό πρόβλημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που προσπαθεί να επιλύσει το ανθρώπινο δράμα. Η ανθρώπινη τραγωδία που εξελίσσεται στις ελληνικές θάλασσες, είναι ένα υπερβολικά βαρύ φορτίο. Η Ελλάδα και τα νησιά μας καθίστανται μέρος της προσπάθειας για ανθρωπιστική λύση του προσφυγικού ζητήματος. ‘Ομως οι επιβαρυμένοι με το πρόβλημα αυτό Δήμοι επέδειξαν άμεσα αντανακλαστικά και αντιμετωπίσαμε το μεγαλύτερο πρόβλημα της μεταναστευτικής κρίσης, που προβληματίζει και επιβαρύνει τα νησιά μας, την χώρα μας και ολόκληρη την Ευρώπη.
Επίσης στο σημείο αυτό, θέλω να αναφερθώ στις πρόσφατες ανιστόρητες δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν αναφορικώς με την Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 και να υπενθυμίσουμε ξεκάθαρα, ότι (αυτή η Συνθήκη Ειρήνης) αποτελεί ένα διεθνές συμβατικό κείμενο, με το οποίο καθορίστηκαν οριστικά και αμετάκλητα, τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τα οποία αποτελούν και τα όρια και τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βάση τα δεδομένα που αφορούν στις παραδοχές, τους κανόνες και τις αρχές του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου και μέσα από τον σεβασμό των κοινών αξιών και των σχέσεων, που έχουν επιτύχει οι δύο λαοί.
Κλείνοντας, επιτρέψτε μου στο τέλος του συνεδρίου μας και πέρα από την θεματολογία αυτού, να ζητήσω την έκδοση ψηφισμάτων για τα παρακάτω θέματα:
1. Την επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος για την διατήρηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά που έχει καταργηθεί και την μη επέκταση του στα υπόλοιπα νησιά.
2. Την θέσπιση του μεταφορικού ισοδύναμου.
3. Την στήριξη των δομών της Υγείας στα μικρά και μεγάλα νησιά.
4. Την κατ’ εξαίρεση ενίσχυση των δομών της Παιδείας στο νησιώτικο χώρο.
5. Την εφαρμογή ειδικού προγράμματος χρηματοδότησης των νησιών, λόγω της ένταξης τους στο στόχο 2 των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων. Και, 6. Τέλος την πρόβλεψη νησιωτικών πολιτικών και την θέσπιση τοπικών φόρων και τελών υπέρ της αυτοδιοίκησης.
Κυρίες και Κύριοι, στο σημείο αυτό θέλω να τονίσω την ανάγκη να επικρατήσει η λογική της αυτοδιοικητικής ενότητας, μέσα από τον διάλογο και την συνεργασία, όπως επιβάλλει η απόλυτα κρίσιμη κατάσταση της χώρας μας. Και καλούμε την Κυβέρνηση, μέσα από ένα ουσιαστικό διάλογο με την Αυτοδιοίκηση «με καθαρούς όρους και καθαρές δεσμεύσεις» να καθορίσει το περιεχόμενο των ενεργειών της. Τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω όλους εσάς για την συμμετοχή και την ανταπόκριση σας στο Συνέδριο μας, προκειμένου μέσα από τις θέσεις και τις προτάσεις όλων μας να διαμορφώσουμε το διεκδικητικό πλαίσιο για την ανάπτυξη των Δήμων μας ώστε να διεκδικήσουμε σθεναρά για λογαριασμό των πολιτών αυτά που δικαιούνται και αυτά, που τους αναλογούν. Ωστόσο θέλω να υπενθυμίσω μια παλαιότερη ανακοίνωση της ΚΕΔΕ, η οποία παραμένει πάντα επίκαιρη: «Η Ελλάδα, είναι πάνω από όλους και από όλα. Οι περιστάσεις είναι κρίσιμες και απαιτούν εθνική συνεννόηση και συνεργασία. Τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με ειλικρίνεια και υπευθυνότητα και όχι με δημιουργικές ασάφειες και Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου. Η Αυτοδιοίκηση όλα αυτά τα χρόνια έχει συμβάλει έμπρακτα και με πολλούς τρόπους στην εθνική προσπάθεια για να ξεπεράσει η Πατρίδα μας και η κοινωνία τις συνέπειες της κρίσης. Και είμαστε έτοιμοι να το κάνουμε για μια ακόμη φορά.»
Ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Νοτίου Αιγαίου
ΦΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΣ
ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΡΟΔΟΥ
