Το τρίτο κατά σειρά σε μέγεθος και σημασία ποτάμι της Πελοποννήσου, ο Πηνειός, έδωσε το όνομά του σε μια περιοχή που για αιώνες τώρα δέχεται απλόχερα την ευεργετική αλλά και πολλές φορές καταστροφική δύναμη των νερών του. Αποτελείται από δύο βραχίονες, τον κυρίως Πηνειό (ή ποτάμι της Βερβίνης) που πηγάζει από τον Ερύμανθο και από το νότιο “Πηνειακό” Λάδωνα (Λαγανέικο ποτάμι) που πηγάζει από το όρος Φολόη. Οι δύο βραχίονες συνενώνονται κοντά στο Αγραπιδοχώρι, όπου υπάρχουν και τα ερείπια της Αρχαίας Ηλειακής Πύλου. Στην περιοχή της συμβολής των δύο βραχιόνων του έχει δημιουργηθεί το φράγμα του Πηνειού. Από εκεί και πέρα ο ποταμός συνεχίζει τη ροή του σε τεχνητή κοίτη και αρδεύει τον κάμπο της Ανδραβίδας, της Γαστούνης και του Βαρθολομιού για να ξεχυθεί από την “Μπούκα” της Γαστούνης στο Ιόνιο – όπου “πρώτον εφίλησε τα στήθη της Κυθηρίας” όπως γράφει ο Κάλβος.
Ο Πηνειός ήταν γνωστός από την αρχαιότητα. Στους Πελασγικούς χρόνους λεγόταν Μίνυος, τη μυκηναϊκή εποχή Σελλήεις, στα ιστορικά χρόνια Πηνειός, τη βυζαντινή και τη φράγκικη περίοδο Ηλειακός, ενώ από το 1600 πήρε το όνομα “Ποτάμι της Γαστούνης”. Κατά μία άποψη η ονομασία Μίνυος προέρχεται από τους προϊστορικούς κατοίκους της Ηλείας, τους Μινύες, ίσως όμως και να υποδηλώνει την κατάκτηση από τους Μινωϊκούς Κρήτες. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, υπάρχει και η ονομασία Μήνιος, που οφείλεται στον πνιγμό του Μήνιου, μεγάλου ηθοποιού της Αρχαίας Ήλιδας, ο οποίος δεν υποκρίθηκε σωστά το ρόλο μπροστά σε βασιλείς γειτονικών κρατών και πνίγηκε στο ποτάμι που έρεε δίπλα στο θέατρο.
Για να αναπτυχθεί ζωή σε αυτήν την περιοχή πρωταρχικό ρόλο έπαιξε το ποτάμι. Ήταν τόση μεγάλη η αξία του που είχε θεοποιηθεί. Γιατί όπως είναι γνωστό, κάθε ποτάμι, κάθε λίμνη και κάθε πηγή είχαν θεοποιηθεί από τον άνθρωπο που ήταν εναρμονισμένος με τις δυνάμεις της φύσης. Ο Πηνειός ήταν ποτάμιος γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, από τον οποίο πήρε το όνομά του και ο ομώνυμος ποταμός της Θεσσαλίας.
Είναι άρρηκτα δεμένος με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή. Κατά το μύθο, ο Ηρακλής, αφού γκρέμισε τον τοίχο των στάβλων του Αυγεία εξέτρεψε τον Πηνειό και τον Αλφειό και καθάρισε τους στάβλους από την κόπρο. Για αιώνες ο Πηνειός αποτελούσε απειλή για τον τόπο, διότι τις βροχερές ημέρες ξεχείλιζε παρασέρνοντας τα πάντα στο πέρασμά του. Τα λιμνάζοντα νερά αποτελούσαν εστία μολύνσεων που θέριζαν στην κυριολεξία πολύ κόσμο. Οι κάτοικοι υπέφεραν από κουνούπια, σκαθάρια, βδέλλες και ακρίδες.
Σήμερα συνεχίζει να κυλάει ακατάπαυστα και να ευεργετεί όλες τις γύρω περιοχές. Με την κατασκευή του φράγματος οι καταστροφές της καλλιεργήσιμης γης σταμάτησαν. Όμως ο άνθρωπος έχει περάσει στην αντεπίθεση μολύνοντας τον ζωοφόρο ποταμό. Με συντονισμένες ενέργειες γίνεται προσπάθεια να μη συνεχιστεί το κακό. Ας το ελπίσουμε!
Τα χωριά του δήμου σταυρώνουν τον εθνικό δρόμο που σε οδηγεί στην Αμαλιάδα και τον Πύργο. Αριστερά της δημοσιάς ο Κόροιβος, που έχει πάρει το όνομά του από τον νικητή στο αγώνισμα του δρόμου στην πρώτη Ολυμπιάδα του 776 π.Χ. Το χωριό μέχρι το 1955 ονομαζόταν Κελεβή, από το όνομα Τούρκου αξιωματούχου (Celebi – πρόσωπο μεγάλης εξουσίας). Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει η όμορφη εκκλησιά της Αγίας Παρασκευής. Συνεχίζοντας ανατολικά συναντάμε το Ρουπάκι. Η θέση του “στρατηγική”, μια και από εκεί θα περάσεις σίγουρα για να επισκεφτείς την αρχαία Ήλιδα, αλλά και το φράγμα του Πηνειού. Αν κατευθυνθείς βορειοδυτικά, θα συναντήσεις την Αγία Μαύρα που βρίσκεται αριστερά της κοίτης του Πηνειού και μόλις τέσσερα χιλιόμετρα από το Τραγανό. Η τρίτη σε πληθυσμό δημοτική ενότητα έχει έδρα το κεφαλοχώρι που αποτελεί το αγρομεταποιητικό κέντρο του δήμου. Με 3.500 κατοίκους βρίσκεται στο βόρειο πεδινό τμήμα του Νομού Ηλείας. Μπορείς να περιηγηθείς στους δρόμους του χωριού που σφύζει από ζωή. Οι μικρές ολάνθιστες αυλές γεμίζουν με αρώματα το μέρος. Εκεί θα δεις τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου με το μεγάλο προαύλιο και τη μεγάλη πλατεία όπου βρίσκεται το δημαρχείο με το αεροπλάνο. Μπορείς να ξεκουραστείς σε ένα από τα παραδοσιακά καφενεία και να μιλήσεις με τους φιλόξενους ντόπιους που ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.