Η Νίσυρος έχει σχήμα σχεδόν κυκλικό.
Στη πραγματικότητα είναι ένας ηφαιστειακός κώνος που στο εσωτερικό του βρίσκεται ένας από τους παλαιοτέρους και μεγαλύτερους ηφαιστειακούς κρατήρες της Μεσογείου.
Γύρω από τη Νίσυρο, βρίσκονται τα νησάκια Γιαλί, όπου υπάρχει λατομείο εξόρυξης ελαφρόπετρας και στην αρχαιότητα οψιανός, η Καντηλιούσα, Πυργούσα, Στρογγύλη και Παχιά.
Στη Νίσυρο οριζόντιες λωρίδες από ξερολιθιές (τα βαστάδια) υποστηρίζουν το έδαφος δημιουργώντας λωρίδες καλλιεργήσιμης γης (πεζούλες ή ταύλες). Πέτρινες αγροικίες (αποστροφή, σπηλάδι), παλιά αποστακτήρια, (καζαναριά όπου παρασκευάζεται η περίφημη κουκουζίνα) ξωκλήσια, λιθόστρωτα μονοπάτια(καλντερίμια) διάσπαρτα στο τοπίο, μαρτυρούν την προσπάθεια του ανθρώπου για επιβίωση αλλά και έκφραση.
Οι 4 παραδοσιακοί οικισμοί με πυκνή συνεχή δόμηση είναι κτισμένοι πάνω ή δίπλα σε αρχαίους οικισμούς, με κάστρο συνήθως να δεσπόζει στην κορυφή. Απομεινάρια από αρχαία τείχη διατρέχουν το νησί, εισχωρούν στους οικισμούς, μπλέκονται με την ιστορία, αφηγούνται γεγονότα. Ιταλοί, Τούρκοι, Βένετοι, Δωριείς, Μυκηναΐοι, Πελασγοί. Σας προτείνουμε να επισκεφθείτε:
Μανδράκι η πρωτεύουσα του νησιού και λιμάνι με τα μοναδικά τείχη της αρχαίας ελληνικής ακρόπολης (Παλαιόκαστρο 4ος π.χ) και το ενετικό κάστρο με το μοναστήρι της Σπηλιανής (1.400 μ.χ).
Πηγαίνοντας προς τους Παλλούς βρίσκονται τα δημοτικά ιαματικά λουτρά που λειτούργησαν το 1865 από το Ν. Αποστολιδη.
οι Πάλλοι είναι κτισμένοι πάνω σε αρχαία πόλη από την οποία σώζονται ερείπια ρωμαϊκής και πρωτοχριστιανικής εποχής. Ακόμα σώζονται και ερείπια των Ιπποκράτειων Ιαματικών Λουτρών, με το εκκλησάκι της Παναγιάς της Θερμιανής.
Ο Εμπορειός, με το μεσαιωνικό φρούριο και την εκκλησία του Ταξιάρχη.
Επισκεφθείτε το ιστορικό καφενείο στην πλατειά με θέα προς το ηφαιστειακό κρατήρα.
Τα Νικιά με στέγες από κεραμίδι και την περίφημη βραβευμένη ελλειψοειδή πλατεία.
Διάσπαρτα στις πλαγιές στέκονται μικρές όμορφες εκκλησίες, της Παναγίας της Ληστηριώτισσας ,της Αγ. Τριάδας, το μοναστήρι του Αγ, Γιάννη του Θεολόγου, της Παναγίας Κυράς, του Αρμάτου Σταυρού, το μοναστήρι Σιωνες ,ο ναός της Φανερωμένης,η εκκλησία της Ευαγγελιστρίας και η Παναγιά η Διαβατινή.
Στην παραλία του Άργους υπάρχουν τα ερείπια επεξεργασίας θειαφιού.
Ο μεγαλύτερος οικισμός όπου βρίσκονται το λιμάνι, το Λαογραφικό μουσείο, το Αρχαιολογικό μουσείο, το Παλιόκαστρο (6ος-4ος π.Χ. αι.), το Ενετικό Κάστρο με την Παναγιά Σπηλιανή (14ος αι., εορτάζεται από 6 έως 15 Αυγούστου), τα Δημοτικά Ιαματικά Λουτρά, οι βοτσαλόστρωτες πλατείες του Δημαρχείου, του Ποταμού, και της Ηλικιωμένης. Για κολύμπι προσφέρεται η παραλία των Χοχλάκων με το Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το μοναστήρι του Αρμά με τις φημισμένες τοιχογραφίες ,στο δρόμο για την Ευαγγελίστρια.
ΠΑΛΟΙ: Ένα γραφικό ψαροχώρι, το επίνειο του Εμπορειού, με δυνατότητα ελλιμενισμού. Εκεί βρίσκονται τα Ιπποκράτεια λουτρά, η Παναγία η Θερμιανή, η Παχιά Άμμος και οι Λυές, θαυμάσιες παραλίες για κολύμπι και ούζο με μεζέ.
ΕΜΠΟΡΕΙΟΣ: Ο ορεινός μεσαιωνικός οικισμός με το Κάστρο της Παντονίκης, την εκκλησία των Ταξιαρχών, τη Φυσική Σάουνα. Από το “μπαλκόνι του Εμπορειού“, απολαύστε την υπέροχη θέα προς την Καλδέρα και τον Προφήτη Ηλία, πίνοντας καφέ ή ούζο, γευόμενοι παραδοσιακά φαγητά.
ΝΙΚΕΙΑ: Ο ορεινός οικισμός, με την ιδιότυπη αρχιτεκτονική και την πανοραμική θέα προς την Καλδέρα. Η Πόρτα, φημισμένη βοτσαλόστρωτη πλατεία, η Εκκλησία των Εισοδείων της Θεοτόκου, η Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (εορτάζεται στις 26 Σεπτεμβρίου) και η Μονή Παναγιάς Κυράς (17ος αι., εορτάζεται στις 23 Αυγούστου) βρίσκονται εδώ. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το μοναστήρι της Αγ, Τριάδας με μοναδικές τοιχογραφίες.
ΚΑΛΔΕΡΑ: Το υπαίθριο γεωλογικό μουσείο με τους κρατήρες Στέφανο, Πολυβώτη κα. Για την περιήγηση σας θα χρειαστείτε τον απαραίτητο εξοπλισμό για να απολαύσετε το μοναδικό αυτό φαινόμενο.